Τοῦ Λάμπρου Κ. Σκόντζου
Θεολόγου – Καθηγητοῦ Ἡ ἐξουσία γενικὰ φθείρει καὶ διαφθείρει. Χειρότερη ἀπ’ ὅλες ἡ ἀπολυταρχικὴ ἐξουσία καὶ ἰδιαίτερα ἡ βασιλική, ἡ ὁποία σὲ παλιότερες ἐποχές, ἦταν ἑστία διαφθορᾶς καὶ ἠθικῆς καταπτώσεως. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ οἱ ἐξαιρέσεις. Στὸ χιλιόχρονο Βυζάντιο, τὴν χριστιανικὴ Ρωμανία, οἱ αὐτοκρατορικοὶ οἶκοι ἀνάδειξαν, πέρα ἀπὸ τὴν ὅποια κατάπτωση καὶ μιὰ πληθώρα ἁγίων ἀνάκτων, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, οἱ ὁποῖοι λαμπρύνουν τὸ ἁγιολογικὸ στερέωμα τῆς Ἐκκλησία μας. Ἀνάμεσά τους ξεχωρίζει ἡ ἁγία Εὐδοκία, ἡ αὐτοκράτειρα καὶ φιλόσοφος, ἡ ὁποία προσέφερε πολύτιμες ὑπηρεσίες στὸ κράτος, τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν πολιτισμό.Γεννήθηκε τὸ 401 στὴν ἈθήναὍταν ἔγινε 20 ἐτῶν, πέθανε ὁ πατέρας της καὶ τότε τὰ ἀδέλφια της προσπάθησαν νὰ τῆς ἁρπάξουν τὸ μερίδιό της ἀπὸ τὴν μεγάλη πατρική τους περιουσία. Φαίνεται πὼς δὲν μπόρεσε νὰ δικαιωθεῖ ἀπὸ τὰ ἀθηναϊκὰ δικαστήρια καὶ γι’ αὐτὸ κατέφυγε στὴ Βασιλεύουσα, περὶ τὸ 420 ἢ τὸ 421. Ζήτησε ἀκρόαση ἀπὸ τὴν Αὐγούστα Πουλχερία Ἀλλὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἡ Πουλχερία ἀναζητοῦσε τὴν κατάλληλη σύζυγο γιὰ τὸν ἀδελφό της. Διεῖδε στὸ πρόσωπο τῆς ὡραιότατης, εὐφυοῦς καὶ καλλιεργημένης Ἀθηναΐδας τὴν ἰδανικὴ σύζυγο γιὰ τὸ Θεοδόσιο καὶ μιὰ ἱκανὴ βασίλισσα γιὰ τὸ κράτος. Τῆς πρότεινε καὶ ἐκείνη δέχτηκε. Ἀλλὰ ὑπῆρχε ἕνα σοβαρὸ ἐμπόδιο, ἔπρεπε νὰ βαπτισθεῖ καὶ νὰ γίνει χριστιανή. Ἡ Ἀθηναΐδα δέχτηκε, κατηχήθηκε καὶ βαπτίστηκε, παίρνοντας τὸ ὄνομα Εὐδοκία.Ὅπως εἶναι γνωστὸ ἀπὸ τὴν ἱστορία, ὁ Θεοδόσιος εἶχε περιορισμένες διοικητικὲς ἱκανότητες καὶ ἀσθενῆ χαρακτῆρα. Ἔτσι, στὴν οὐσία, τὴν ἐξουσία εἶχαν στὰ χέρια τους οἱ δυναμικὲς γυναῖκες, ἡ ἀδελφή του Πουλχερία καὶ ἡ σύζυγός του Εὐδοκία. Ἡ μὲν Πουλχερία εἶχε ἐπωμισθεῖ μὲ τὰ διοικητικά, ἡ δὲ Εὐδοξία μὲ τὰ πνευματικά.Ἡ ΕὐδοκίαἜτσι στὰ 425 ἵδρυσε στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ περίφημο Πανδιδακτήριο, ὅπου διδάσκονταν ὅλες οἱ ἐπιστῆμες τῆς ἐποχῆς.Ἐπίσης κατόρθωσε καὶ παραμέρισε τὴν λατινικὴ γλῶσσα καὶ προώθησε τὴν ἑλληνικὴ στὴ δικαιοσύνη. Ἀκόμα προώθησε τὴν ἑλληνικὴ καὶ στὴ διοίκηση. Στὶς μέρες της ἄρχισαν νὰ καταγράφονται οἱ νομικὲς διατάξεις στὰ ἑλληνικά, ὅπως καὶ οἱ πράξεις τῆς διοίκησης.
Ἡ πρώην παγανίστρια Εὐδοκία εἶδε τὴ μεγάλη ἀξία τῆς χριστιανικῆς πίστεως, συγκρίνοντάς την μὲ τὴν παχυλὴ εἰδωλολατρία, ἡ ὁποία ἀκόμη εἶχε κάποιες ἀντιστάσεις, λίγο πρὶν τὴν πλήρη κατάρρευσή της. Γι’ αὐτὸ καὶ ὑποστήριξε τὴν Ἐκκλησία στὸ ἱεραποστολικό της ἔργο. Ἡ ἴδια ζοῦσε μὲ πίστη καὶ εὐλάβεια καὶ δὲν τὴν ἄγγιξε ἡ διαφθορά των παλατιανών.
Τὸ 437 πάντρεψε τὴν κόρη της Εὐδοξία μὲ τὸν αὐτοκράτορα τῆς Δύσεως Οὐαλεντιανὸ Γ’ (419-455). Κατόπιν ἀποφάσισε νὰ πραγματοποιήσει τὸ ὄνειρό της, νὰ πάει στοῦς Ἁγίους Τόπους νὰ προσκυνήσει τὰ ἐκεῖ Ἱερὰ Προσκυνήματα.Στὰ τέλη τοῦ 439 ἐπέστρεψε στὴν Κωνσταντινούπολη. Μὲ δική της πρωτοβουλία ἀνέβηκε στὸ ἀξίωμα τοῦ ὑπάρχου ὁ ἔπαρχος Κῦρος.Δυστυχῶς ὁ Θεοδόσιος πίστεψε τὶς συκοφαντίες, διέταξε τὴ θανάτωση τοῦ Παυλίνου καὶ ἔριξε σὲ δυσμένεια τὴν Εὐδοκία. Ἐπίσης στράφηκε ἐναντίον της καὶ ἡ Πουλχερία.Μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν κατάσταση, κατάλαβε ὅτι ἡ παραμονή της στὴν Βασιλεύουσα ἦταν ἀδύνατη. Γι’ αὐτό, τὸ 443, ἀποφάσισε νὰ φύγει καὶ πάλι γιὰ τοὺς Ἁγίους Τόπους. Παρέμεινε ἐκεῖ ὡς τὸ θάνατό τηςἩ Εὐδοκία συνέγραψε πολλὰ καὶ ἀξιόλογα ἔργα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὰ περισσότερα δυστυχῶς δὲν διασώθηκαν. Ἀπὸ τὰ σωζόμενα ξεχωρίζουν ὑπέροχοι στίχοι στὴ νίκη τοῦ Θεοδοσίου Β’ ἐναντίον τῶν Περσῶν, παράφραση τῆς Ὀκτατεύχου καὶ τῶν προφητῶν Ζαχαρία καὶ Δανιήλ, καθὼς καὶ τρία βιβλία τοῦ ἁγίου Κυπριανοῦ Ἀντιοχείας (πρώην μάγου) σὲ ἔμμετρους ὁμηρικοὺς στίχους.
Ἡ μνήμη της τιμᾶται στὶς 13 Αὐγούστου.13 Αὐγούστου 2025 ἑορτάζουν: Ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ
Ἀνακομιδὴ καὶ Μετάθεση Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ Ὁσίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητῆ
Ἁγία Εὐδοκία ἡ βασίλισσα
Ὅσιος Δωρόθεος
Ὅσιος Δοσίθεος ὁ ὑποτακτικὸς τοῦ Ὁσίου Δωροθέου
Ὅσιος Σέριδος ἡγούμενος τῆς Μονῆς στὴ Γάζα
Ἁγία Εἰρήνη ἡ βασιλίσσα, τῆς διὰ τοῦ ἁγίου καὶ ἀγγελικοῦ σχήματος μετονομασθείσης Ξένης Mοναχής
Ἅγιος Κορωνάτος
Ἀνακομιδὴ Ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Μάξιμου τῆς Μόσχας
Ἅγιος Τύχων Ἐπίσκοπος Ζαντόνσκ
Συντάκτης