🔺Του Σωτήρη Μ. Τζούμα
Η 1η Σεπτεμβρίου, εορτή της Ινδίκτου και αρχή του εκκλησιαστικού έτους, τιμάται κάθε χρόνο με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είναι ημέρα με συμβολικό αλλά και ουσιαστικό περιεχόμενο: νέα αρχή, προσευχή για το νέο εκκλησιαστικό έτος και τη δημιουργία, μήνυμα ενότητας της Ορθοδοξίας γύρω από το σεπτό κέντρο του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως.
Κι όμως, η φετινή πανηγυρική λειτουργία στο Φανάρι στιγματίστηκε από κάτι που δεν πέρασε απαρατήρητο αλλά έμεινε ασχολίαστο λόγω της τρέχουσας επικαιρότητας η οποία μας κρατά την προσοχή και την αναπνοή μας από όσα κάθε μέρα αποκαλύπτονται για το Σινά και την Κρήτη.
Το θέμα που έμεινε ασχολίαστο αφορά στην πλήρη απουσία ιεραρχών τόσο από τις λεγόμενες «νέες χώρες» όσο και – κυρίως – από την Εκκλησία της Κρήτης κατά τον εορτασμό της Ινδίκτου στο Φανάρι.
Ούτε ένας Μητροπολίτης, ένας Επίσκοπος, ούτε ένας αντιπρόσωπος, ούτε μια παρουσία «έστω για τα μάτια». Μια σιωπή που ηχούσε πιο δυνατά κι από τις ψαλμωδίες του Πατριαρχικού Ναού.
Αν για τις «νέες χώρες» μπορεί να βρεθεί η «δικαιολογία» της συνήθους αμφιθυμίας και των χρόνιων εκκρεμοτήτων στις σχέσεις με το Φανάρι αλλά και της υποχρεωτικής μόνο ανά τριετία παρουσίας , για την Κρήτη η απουσία αυτή δεν μπορεί να περάσει ελαφρά τη καρδία.
Η Εκκλησία της Μεγαλονήσου, πάντοτε συνδεδεμένη στενά με τον Οικουμενικό Θρόνο, φρόντιζε παραδοσιακά να είναι παρούσα σε τέτοιες στιγμές. Η φετινή αποχή λοιπόν μόνο τυχαία δεν είναι.
Δείχνει ψυχρότητα. Δείχνει αποστασιοποίηση. Δείχνει – τολμώ να πω – απογοήτευση και στενοχώρια προς ένα κέντρο που φαίνεται να χάνει την ικανότητα να εμπνέει τους ποιμένες του.
Οι Κρήτες αρχιερείς, όπως και πολλοί άλλοι, μοιάζουν να έχουν απηυδήσει από τα παιχνίδια εξουσίας, τις σκιές διαπλοκής, τις μεθοδεύσεις και τις ανεξήγητες παρεμβάσεις που ταλανίζουν το τελευταίο διάστημα την εκκλησιαστική ζωή.
Κλείστηκαν στο «καβούκι» τους, όχι από αδιαφορία, αλλά από ιερή στενοχώρια και προβληματισμό. Γιατί να αγανακτήσουν δεν μπορούν. Την επόμενη μέρα θα γίνουν..πρώην.
Οι απουσίες αυτές πάντως δίνουν ένα ηχηρό μήνυμα: το κλίμα δεν είναι καλό. Και όταν το σεπτό κέντρο δεν μπορεί να συγκεντρώσει γύρω του ούτε τους παραδοσιακούς του συμμάχους, τότε η κρίση δεν είναι μεμονωμένη· είναι δομική.
Και το Φανάρι οφείλει να το καταλάβει: η εικόνα ενός κέντρου που μαζεύει γύρω του «αυλικούς», γλείφτες και «χειροκροτητές» έχει τελειώσει.
Οι Ιεράρχες, έστω και σιωπηρά, δείχνουν ότι δεν θέλουν να γίνουν συνένοχοι σε ένα σύστημα που απομακρύνεται από την πνευματικότητα και βυθίζεται στην πολιτική και την εξουσιομανία. Υπάρχει και το όπισθεν ολοταχώς αρκεί να αποφύγεις το λάκκο με τα φίδια ή τις ακαθαρσίες.
Η εορτή της Ινδίκτου δεν είναι απλώς μια ημερομηνία. Είναι σημείο ενότητας. Και φέτος, αντί για ενότητα, είδαμε τις απουσίες που περιγράψαμε αλλά και σιωπή.
Η αλήθεια είναι σκληρή: ο Πατριάρχης πληρώνει τώρα τα λάθη του. Πλήρωσε για χρόνια με φιέστες και χειροκροτητές, αλλά το παραμύθι τελείωσε. Οι πρώτες άδειες καρέκλες που αρχίσαμε να βλέπουμε είναι η πιο ηχηρή απόδειξη ότι η εποχή της υποταγής πέρασε. Και αν συνεχίσει στον ίδιο δρόμο, κινδυνεύει να μείνει παρά το γήρας του μόνος.
Μόνος με τον εγωισμό του. Μόνος με τις φιλοδοξίες του. Μόνος σε έναν Πατριαρχικό Ναό άδειο από ποίμνιο αλλά και από επισκέπτες Ιεράρχες στον οποίο θα αντηχεί η σιωπή. Γιατί χωρίς σεβασμό και εμπιστοσύνη, το Φανάρι δεν είναι πια το πνευματικό κέντρο που ξέραμε.
Η εορτή της Ινδίκτου του 2025 έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα: οι Ιεράρχες δεν αντέχουν άλλο αυτή την αυταρχική συνεπεριφορά. Και αν ο Πατριάρχης δεν το καταλάβει, τότε θα καταγραφεί στην Ιστορία ναι μεν ως ο «μεγάλος και μακροβιότερος Πατριάρχης», αλλά και ως ο μεγάλος εγωιστής που με την αλαζονεία του και την αυταρχικότητά του, έμεινε στο τέλος ολομόναχος.