🔺Του Σωτήρη Μ. Τζούμα
Η πρόσφατη δημόσια αντιπαράθεση γύρω από τη σχέση της Κυβέρνησης με την Εκκλησία της Κρήτης αποκάλυψε κάτι βαθύτερο από μια τυπική θεσμική διαφωνία: αποκάλυψε μια νοοτροπία απαξίωσης.
Όταν ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης υπενθυμίζει –και ορθά– ότι η Εκκλησία δεν ορίζεται ούτε από τα κυβερνητικά γραφεία ούτε από διπλωματικές ισορροπίες, δεν πρόκειται για απλή ρητορική. Πρόκειται για την υπεράσπιση της πνευματικής αυτοτέλειας της τοπικής Εκκλησίας, που ιστορικά πορεύεται με το βλέμμα στραμμένο στο ποίμνιο και όχι στις εντολές της εκάστοτε εξουσίας.
Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος, απέστειλε στεντορεία τη φωνή,σαφές μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση,υπενθυμίζοντας ότι «η Εκκλησία δεν ορίζεται ούτε από κυβερνήσεις ούτε από Ευαγγέλια κατά παραγγελία».
Η φράση του, με αφορμή τις τελευταίες κινήσεις που συνδέουν την κυβέρνηση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αποτυπώνει το κλίμα δυσφορίας που επικρατεί στην Εκκλησία της Κρήτης.
Η αίσθηση στο νησί είναι πως η κυβέρνηση επιχειρεί, άμεσα ή έμμεσα, να «μεταφέρει» τις ισορροπίες που καλλιεργεί με το Φανάρι και στην Κρήτη. Κυβερνητικές διαβεβαιώσεις περί «σεβασμού των θεσμών» δεν αρκούν για να κατευνάσουν τις αντιδράσεις, καθώς η τοπική Εκκλησία βλέπει πίσω από τις κινήσεις αυτές μια προσπάθεια πολιτικής επιρροής και ελέγχου, με «αποκλεισμό» εκκλησιαστικών προσώπων που δεν ελέγχονται από την εξουσία. Και αυτό είναι επιεικώς απαράδεκτο και άκρως αντιδεοντολογικό.
Αντί, λοιπόν, η κυβέρνηση να σταθεί με σεβασμό σε αυτή την ιδιαιτερότητα, φαίνεται να επιλέγει το αντίθετο: «εργαλειοποιεί»το Οικουμενικό Πατριαρχείο και διοχετεύει πολιτικά «σήματα» ώστε να μεταφέρει το παιχνίδι ισχύος ακόμη και στο νησί της Κρήτης.
Η εμμονή σε τέτοιες μεθοδεύσεις δεν είναι απλώς άκομψη. Είναι επικίνδυνη. Δημιουργεί ρήγματα εκεί όπου η κοινωνία χρειάζεται ενότητα, ιδίως σε εποχές που τα πραγματικά προβλήματα –η φτώχεια, η κοινωνική συνοχή, η δημογραφική αιμορραγία– ζητούν κοινή προσπάθεια και όχι μικροπολιτικές κόντρες.
Η Εκκλησία της Κρήτης δεν είναι προέκταση κανενός υπουργικού συμβουλίου. Έχει μακραίωνη ιστορία αντίστασης και αυθυπαρξίας, από τους αγώνες κατά των κατακτητών έως τη διαρκή προσφορά της στην παιδεία και την κοινωνική αλληλεγγύη. Η υποτίμηση αυτής της διαδρομής, η επιλεκτική αγνόηση των θεσμικών της ορίων και η πίεση μέσω «παρασκηνίων» αποτελούν πράξη πολιτικής αλαζονείας.
Πολιτικοί και εκκλησιαστικοί αναλυτές υπενθυμίζουν ότι τέτοιες αντιπαραθέσεις σπάνια καταλήγουν σε κάτι θετικό. Την ώρα που η κοινωνία αντιμετωπίζει πιεστικά προβλήματα η κυβέρνηση κατηγορείται ότι σπαταλά πολιτικό κεφάλαιο σε ζητήματα που απαιτούν λεπτούς χειρισμούς και όχι επίδειξη ισχύος.
Αν η κυβέρνηση επιθυμεί πραγματικό διάλογο, ας ξεκινήσει με σεβασμό. Ας σταματήσει να αντιμετωπίζει την Εκκλησία της Κρήτης ωσάν πιόνι σε γεωπολιτικές και εσωκομματικές ισορροπίες. Η πίστη, η παράδοση και το δικαίωμα ενός λαού να ορίζει τις πνευματικές του υποθέσεις δεν μπορούν να υποκύπτουν στις συγκυρίες της εξουσίας.
Σήμερα ο Μητσοτάκης. Αύριο κάποιος άλλος. Η Εκκλησία όμως.. η αυτή και εις τους αιώνας.
Η Κρήτη έχει μάθει να υπερασπίζεται την ελευθερία της. Και η Εκκλησία της Κρήτης δεν θα μπορούσε να πράξει διαφορετικά. Αλλοίμονο αν υποστείλει αυτή τη φορά τη σημαία!