🔺Του Σωτήρη Μ. Τζούμα
Η Ιεραρχία, ως γνωστόν, αποτελεί το ανώτατο διοικητικό όργανο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η τακτική, κατ’ έτος, σύγκλησή της αποτελεί κορυφαία πράξη του Συνοδικού Συστήματος και έκφραση της συλλογικής ευθύνης των Ιεραρχών.
Ίσως, ωστόσο, θα έπρεπε να συγκαλείται σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να εξετάζει όχι μόνο τα εσωτερικά προβλήματα της Εκκλησίας, αλλά και τα καίρια κοινωνικά ζητήματα που απασχολούν τον λαό μας.
Δυστυχώς, η διοίκηση της Εκκλησίας έχει, σε μεγάλο βαθμό, μετατεθεί στην εκάστοτε Διαρκή Ιερά Σύνοδο (ΔΙΣ), η οποία ουσιαστικά επικυρώνει τις αποφάσεις του εκάστοτε Αρχιεπισκόπου. Αυτή η πρακτική, όμως, αδικεί το Συνοδικό πολίτευμα και οδηγεί στην υποβάθμιση της συλλογικής ευθύνης των Ιεραρχών.
🔺Μια «ταχύρρυθμη» Τακτική Ιεραρχία
Η Ιεραρχία που θα συνέλθει από την Τρίτη 7 Οκτωβρίου έως και την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου είναι, από πολλές απόψεις, η πιο «ταχεία» τακτική Ιεραρχία στην ιστορία της Εκκλησίας μας. Μονοήμερες θεματικές Ιεραρχίες έχουν υπάρξει στο παρελθόν, αλλά τακτική Ιεραρχία «express» εγγράφεται για πρώτη φορά στον ιστορικό ιστό των συνελεύσεων των Ιεραρχών.
Πέραν της εναρκτήριας ομιλίας του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου( η οποία αναμένεται πάντα με πολύ ενδιαφέρον) και των δύο εισηγήσεων, στο επίκεντρο των εργασιών της Ιεραρχίας , όπως πάντοτε, είναι οι εκλογές των νέων Ιεραρχών — δύο Μητροπολιτών και τριών Επισκόπων.
🔺Την Πέμπτη 7 Οκτωβρίου η Ιεραρχία καλείται να εκλέξει δύο νέους Μητροπολίτες και τρεις νέους Επισκόπους. Όπως όλα δείχνουν, οι εκλογές των νέων Επισκόπων θα πραγματοποιηθούν χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις.
🔺Οι νέοι Επίσκοποι
Οι προς προαγωγή κληρικοί είναι, κατά σειρά:
- Ο Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου, Αρχιμανδρίτης Ιωάννης Καραμούζης,
- Ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Αρχιμανδρίτης Βαρνάβας Θεοχάρης,
- Ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας Μπίρδας.
Είναι αυτονόητο ότι οι νέοι Επίσκοποι θα συνεχίσουν να επιτελούν τα διοικητικά τους καθήκοντα και μετά την προαγωγή τους, κάτι που αξίζει να υπογραμμιστεί κυρίως για τον Πρωτοσύγκελλο της Αρχιεπισκοπής, π. Βαρνάβα Θεοχάρη. Δυστυχώς, ήδη κυκλοφορούν φήμες ότι πρόκειται να υπάρξει «αλλαγή φρουράς» και ότι στη θέση του θα τοποθετηθεί έγγαμος κληρικός. Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ωστόσο, θα πρέπει να θυμάται τις αρχές που ο ίδιος προέβαλε την εποχή του Μακαριστού Χριστοδούλου, όταν τότε είχε αντιταχθεί σε ανάλογη επιλογή.
🔺Οι εκλογές για τις Μητροπόλεις Δρυϊνουπόλεως και Κορίνθου
Η Ιεραρχία καλείται επίσης να εκλέξει τον νέο Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, καθώς και τον νέο Μητροπολίτη Κορίνθου.
Εδώ, όμως, ανακύπτει ένα πάγιο πρόβλημα των εκλογών: πολλοί εκλέκτορες Μητροπολίτες τείνουν να συναινούν απλώς στις εισηγήσεις του εκάστοτε Αρχιεπισκόπου, χωρίς να εξετάζουν με νηφαλιότητα τις πραγματικές ανάγκες κάθε τοπικής Εκκλησίας. Το αποτέλεσμα είναι να επιλέγονται πρόσωπα με βάση προσωπικές συμπάθειες ή μελλοντικές «εκλογικές ισορροπίες», αντί για ικανούς και άξιους ποιμένες. Και το πρόβλημα αυτό το βλέπουμε μπροστά μας σε πολλές λαθεμένες επιλογές τις οποίες πληρώνει η Εκκλησία.
🔺Η εκλογή για την Μητρόπολη Κονίτσης – Ανάγκη για όραμα
Η Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης χρειάζεται σήμερα έναν Ιεράρχη με όραμα και δημιουργικό πνεύμα. Πρόκειται για μια μικρή πληθυσμιακά επαρχία, η οποία, όμως, έχει τεράστιες πνευματικές δυνατότητες. Δεν χρειάζονται εθνικιστικές κορώνες ούτε αναβιώσεις των εξάρσεων τούαρελθόντος. Μία τέτοια στάση δεν θα ωφελούσε ούτε την Εκκλησία της Αλβανίας ούτε τους ομογενείς της Βορείου Ηπείρου. Ο Σεβαστιανός έσπειρε τον σπόρο και σίγουρα αυτό που υπάρχει σήμερα οφείλεται σε αυτόν. Τον ευγνωμονούμε και τον μνημονεύουμε εσαεί.
Αντιθέτως, η Κόνιτσα σήμερα χρειάζεται έναν οραματιστή Ιεράρχη, ικανό να αναδείξει το πνευματικό βάθος του τόπου, να αξιοποιήσει την ευλογία της παρουσίας του Αγίου Παϊσίου και να καταστήσει την περιοχή κέντρο προσκυνήματος και πνευματικής αναγέννησης.
Είτε ο νέος Μητροπολίτης ονομάζεται Αλέξιος (πρόκειται για τον Θεοφ. Επίσκοπο Σταυροπηγίου Αλέξιο, την τελευταία πρόβληση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου), είτε Νήφων (πρόταση των Μητροπολιτών Νέας Ιωνίας Γαβριήλ και Ιωαννίνων Μαξίμου), είτε Σπυρίδων (πρόταση του Μητροπολίτη Δωδώνης Χρυσοστόμου και Ηπειρώτης την καταγωγή), είτε Νικόλαος (ο οποίος εγκατέλειψε την Αθήνα για να υπηρετήσει τον γέροντα Ανδρέα στην Ήπειρο αλλά προσέκρουσε στα λαϊκά υποστυλώματα που διοικούσαν αντ´αυτού), εκείνο που μετρά είναι το πνευματικό του ήθος.
Η Μητρόπολη δεν πρέπει να καλύπτεται απλώς διοικητικά από το πρόσωπο που θα εκλεγεί, αλλά να εμπνέει. Ο νέος Ποιμενάρχης πρέπει να είναι άνθρωπος ένθεος, με ζήλο και φόβο Θεού, ικανός να θυσιαστεί για το ποίμνιό του. Μόνο τότε θα εκπληρώνεται η παλαιά ρήση: «Τοιοῦτος ἡμῖν ἔπρεπε Ἀρχιερεύς».
🔺Η Μητρόπολη Κορίνθου – Κληρονομιά και ευθύνη
Η Μητρόπολη Κορίνθου αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες και ιστορικότερες Μητροπόλεις της Εκκλησίας μας, με αποστολικές ρίζες και βαριά παράδοση. Την τίμησαν μεγάλες εκκλησιαστικές μορφές, όπως ο Δαμασκηνός Παπανδρέου (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος και Αντιβασιλέας), ο Μιχαήλ (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αμερικής), ο Προκόπιος Τζαβάρας (από τους ισχυρότερους Μητροπολίτες της εποχής του), ο Παντελεήμων Καρανικόλας (ουσιαστικά σκιώδης Αρχιεπίσκοπος επί Σεραφείμ έως το 1996, έτος κατά το οποίο αποσύρθηκε από την πρώτη γραμμή ) και, τέλος, ο Διονύσιος, ο οποίος παρέλαβε μια διαλυμένη κατάσταση και παρέδωσε μια οργανωμένη, νοικοκυρεμένη Μητρόπολη-πρότυπο.
Ο νέος Μητροπολίτης που θα προκύψει κατά την εκλογική διαδικασία της Ιεραρχίας θα παραλάβει έναν καλά οργανωμένο εκκλησιαστικό οργανισμό και καλείται να προσθέσει τη δική του πνευματική σφραγίδα.
Από τους δύο επικρατέστερους υποψηφίους, αμφότεροι διαθέτουν τα εχέγγυα για να συνεχίσουν επάξια το έργο των προκατόχων τους και να διακριθούν.
🔺Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Θεσπιών Παύλος υπήρξε πνευματικό ανάστημα του Μακαριστού Μητροπολίτη Φιλίππων Προκοπίου, ο οποίος, με τη σειρά του, υπήρξε στενός συνεργάτης του αείμνηστου Κορίνθου Προκοπίου Τζαβάρα και του Παντελεήμονος Καρανικόλα. Είναι τρόπον τινά πνευματικό εγγόνι του Προκοπίου Τζαβάρα και του Παντελεήμονος Καρανικόλα. Ο Επίσκοπος Παύλος είναι ευγενής, διακριτικός και αποτελεσματικός, αν και δεν έχει δοκιμαστεί ακόμη σε επίπεδο διοίκησης — κάτι που θα απαιτήσει ιδιαίτερη προσοχή και αντοχή, δεδομένου του ποικιλόμορφου κλήρου της Κορίνθου.
🔺Από την άλλη πλευρά, ο Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Φαρμάκης, Γενικός Διευθυντής της ΕΚΥΟ, διαθέτει εξαιρετικά διοικητικά χαρίσματα και ισχυρή προσωπικότητα. Είναι άνθρωπος ευφυής, αποτελεσματικός και δραστήριος — χαρακτηριστικά που, αν και πολύτιμα, συχνά του δημιουργούν αντιπάθειες. Παρά τις δυσκολίες, έχει αποδείξει την ικανότητά του να δημιουργεί εκ του μηδενός και να φέρνει εις πέρας κάθε αποστολή. Αν ο Αρχιεπίσκοπος θελήσει να τον επιβραβεύσει για την πολυετή και πιστή του διακονία( 15 χρόνια τον υπηρετεί με αφοσίωση) η εκλογή του στην Κόρινθο θα αποτελέσει πράξη δικαιοσύνης και αναγνώρισης.
Η προσεχής Ιεραρχία δεν πρέπει να αποτελέσει μια ακόμη τυπική διαδικασία. Είναι ευκαιρία να αποδειχθεί ότι το Συνοδικό πολίτευμα δεν είναι διακοσμητικό, αλλά ζωντανό και ουσιαστικό.
Οι Ιεράρχες καλούνται να σταθούν στο ύψος της αποστολής τους, να εκλέξουν τους ικανούς και τους άξιους εκ των υποψηφίων και να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη στον λαό του Θεού. Μόνον έτσι η Εκκλησία θα πορευθεί με ενότητα, διαφάνεια και όραμα προς το μέλλον.
Αν, όμως, οι Ιεράρχες δεν συναισθανθούν το μέγεθος της ευθύνης που φέρουν, ο λαός μας θα απογοητευθεί βαθιά. Θα πάψει να πιστεύει πως η Εκκλησία εκφράζει τη φωνή του Θεού και θα απομακρυνθεί σιωπηλά, πληγωμένος και αδιάφορος. Και τότε, θα φτάσουμε να βλέπουμε Αρχιερατικά συλλείτουργα χωρίς την παρουσία του ποιμνίου — να τελούνται λαμπρές τελετές μέσα σε άδειους ναούς.
Και αυτή θα είναι η εσχάτη πλάνη, μείζων της πρώτης: να νομίζουμε πως υπηρετούμε τον Χριστό, ενώ στην πραγματικότητα θα έχουμε χάσει τον λαό Του.