Γράφει ὁ κ. Χαράλαμπος Μηναόγλου
Ὁ Καποδίστριας, λοιπόν, κατανοῶντας ἀπὸ νωρὶς ὅτι τὸ μέλλον καὶ τὸ συμφέρον τῶν Ἑλλήνων ἦταν κοντὰ στοὺς ὑπόλοιπους ὑπόδουλους ὀρθοδόξους, ἀλλὰ καὶ τὴν Ρωσία, ἐνετάχθη στὴν ρωσικὴ διπλωματία καὶ ἀνέλαβε τὸν ρόλο τοῦ πολιτικοῦ συντονιστῆ τῶν ἐνόπλων Ἑλλήνων τῆς Δυτικῆς Ἑλλάδος. Ἤδη τὸ 1807 πρωτοστάτησε στὴν συνάντηση τῶν ὁπλαρχηγῶν στὴν Λευκάδα, ὅπου τοὺς ὀργάνωσε ἀναθέτοντας τὴν γενικὴ ἀρχηγία στὸν Κατσαντώνη. Ἡ ἐνέργεια αὐτὴ ἦταν τότε κομβικῆς σημασίας καὶ γιὰ τὴν Ρωσία, καθὼς βρισκόμαστε στὸν ρωσοτουρκικὸ πόλεμο τοῦ 1806-1812. Ἡ κινητοποίηση ὅλων τῶν ὀρθοδόξων ὁπλαρχηγῶν ἦταν ἀπαραίτητη. Τόσο οἱ Σλάβοι ὁπλαρχηγοί, ὅσο καὶ οἱ Ἕλληνες τοῦ μακεδονικοῦ χώρου εἶχαν ἤδη ἀπὸ τοὺς πρώτους μῆνες τοῦ πολέμου ξεσηκωθεῖ στὸ πλευρὸ τῶν Ρώσων. Ἡ ὀργάνωση, ὅμως, τῶν νοτιότερων Ἑλλήνων καὶ ἰδίως στὶς δυτικὲς περιοχὲς τῆς Ἑλλάδος ἦταν κάτι ποὺ θὰ προκαλοῦσε μεγάλο πρόβλημα στὸν σουλτᾶνο.
Σὲ αὐτὴν τὴν εὐρύτερη ἐξέγερση ἔλαβαν μέρος ἐξαρχῆς καὶ χωρὶς τὴν προτροπὴ τοῦ Καποδίστρια πολλοὶ Ἕλληνες ὁπλαρχηγοί (Καρατάσσος, Φαρμάκης, Ὀλύμπιος), οἱ ὁποῖοι εἶχαν προσέλθει κυρίως καθοδηγούμενοι ἀπὸ τὸν Κωνσταντῖνο Ὑψηλάντη, ἐφόσον φαίνεται ὅτι ἀνῆκαν στὸ δίκτυό του, καθὼς ἀκολούθησαν μετὰ καὶ τὸν υἱό του, τὸν Ἀλέξανδρο στὴν Ἐπανάσταση στὴν Μολδοβλαχία (1821). Ὁ Καποδίστριας, ὅμως, προσπάθησε σὲ αὐτὸ τὸ πλαίσιο νὰ ὀργανώσει καὶ νὰ ξεσηκώσει καὶ τοὺς ὁπλαρχηγοὺς τῆς Ν. Ἑλλάδος μὲ τὴν περίφημη συνάντηση τῶν ὁπλαρχηγῶν στὴν Λευκάδα (1807). Ἐκεῖ, ὅρισε τὸν Κατσαντώνη ὡς γενικὸ στρατιωτικὸ ἀρχηγὸ καὶ ὑποσχέθηκε τὴν ρωσικὴ βοήθεια, ὅπως προαναφέραμε.
Μετὰ τὴν δολοφονία τοῦ Κατσαντώνη, βέβαια, καὶ τὶς ἀλλαγὲς ποὺ ἐπέφερε στὴν Ν. Ἑλλάδα ἡ πολιτικὴ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ τὰ σχέδια αὐτὰ ματαιώθηκαν.