Γράφει ὁ κ. Ἀλέξανδρος Ρεμοῦνδος
Ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὴ Βοστώνη, τὸ ἐκπαιδευτήριο ποὺ ἀπὸ τὸ 1937 προετοιμάζει τοὺς μέλλοντες κληρικοὺς τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς, συνεχίζει τὴν σταθερὰ κατηφορική της πορεία, σύμφωνα μὲ πρόσφατα δημοσιεύματα τοῦ ὁμογενειακοῦ Τύπου στὶς ΗΠΑ.
Τὰ ἀποκαλυπτικὰ δημοσιεύματα ποὺ ἐμφανίστηκαν στὴ συνέχεια καὶ στὸ διαδίκτυο, προκάλεσαν ἔντονη ἀνησυχία σὲ ἐνδιαφερόμενους κύκλους τῆς Ὁμογένειας. Ἐπανάφεραν ταυτόχρονα στὸ προσκήνιο δικαιολογημένες ἀπορίες σχετικὰ μὲ τὴν οἰκονομικὴ διαχείριση τῆς Σχολῆς, καθώς, κατὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες, οἱ ἀδιάκοπες τονωτικὲς οἰκονομικὲς ἐνέσεις ἐκ μέρους τῆς Ὁμογένειας, τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς καὶ τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας δὲν ἀπέφεραν κανένα ἁπτὸ ἀποτέλεσμα.
Δὲν εἶναι βέβαια ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἡ μακρόχρονη παρακμιακὴ κατάσταση τῆς Σχολῆς προκαλεῖ τὸ ἐνδιαφέρον καὶ πολλὲς φορὲς τὴν αὐστηρὴ κριτικὴ τοῦ Τύπου. Ἤδη ἀπὸ τὴ δεκαετία τοῦ 90′ διαφαινόταν πὼς ἡ “στρατηγικὴ ἐπιλογὴ” τῶν ἁρμόδιων ἀρχῶν γιὰ μιὰ ὁλοκληρωτικὴ ἀμερικανοποίηση τοῦ ἑλληνικοῦ αὐτοῦ ἱδρύματος, θὰ ὁδηγοῦσε σὲ ἀνώμαλες ἐξελίξεις. Πράγματι, μέσα σὲ λίγα χρόνια, ἡ “ἐκσυγχρονιστικὴ” αὐτὴ τάση κατέστησε προβληματικὴ τὴν βασικὴ ἀποστολὴ τῆς Σχολῆς πού, σύμφωνα μὲ τὰ σχέδια τῶν ἱδρυτῶν της, ἦταν, ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο, ἡ ἑλληνορθόδοξη ἐκπαίδευση ὁμογενῶν κληρικῶν γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς.
Ἡ Σχολή, ὅπως χαρακτηριστικὰ ἀναφέρουν παράγοντες ἐξοικειωμένοι μὲ τὴν κατάσταση, μοιάζει σήμερα μὲ ἐκτροχιασμένο τραῖνο ποὺ ξέφυγε ἀνεπιστρεπτὶ ἀπὸ τοὺς ἀρχικοὺς σκοπούς της. Ἀκαδημαϊκοί, κληρικοὶ καὶ ὁμογενειακοὶ παράγοντες μὲ δυσκολία ἀποκρύπτουν πὼς τὸ ἵδρυμα ἀπέτυχε στὸ ἔργο του παρουσιάζοντας σήμερα εἰκόνα ἀποσύνθεσης μὴ ἀναστρέψιμης.
Γιὰ τὴν Ἀρχιεπισκοπὴ καὶ κατ’ ἐπέκταση γιὰ τὸ τὸ ἴδιο τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἡ ὑπόθεση τῆς Σχολῆς παραμένει μία ἀνοικτὴ πληγή. Ὡστόσο, διαπιστώνεται μία ἐντυπωσιακὴ ἀδράνεια καὶ ἀπραξία σχετικά. Εἶναι ὁλοφάνερη ἡ ἔλλειψη κάθε πολιτικῆς βούλησης προκειμένου νὰ ληφθοῦν, ἔστω καὶ στὸ παρὰ πέντε, κάποια ἀπαραίτητα διορθωτικὰ μέτρα. Οἱ σχετικὲς προσπάθειες τῆς Ἐκκλησίας ἐξαντλοῦνται στὴν προσπάθεια περιορισμοῦ τοῦ σκανδάλου καὶ στὴν συγκάλυψη τοῦ κραυγαλέου ἀδιέξοδου, στὸ ὁποῖο ἔχει περιέλθει τὸ ἐκκλησιαστικὸ ἐκπαιδευτήριο.
Ὁ Τύπος διὰ τὰ αἴτια τῆς παρακμῆς
Εἶναι ἀναρίθμητα τὰ δημοσιεύματα καὶ τὰ σχόλια τοῦ ἑλληνόφωνου ὁμογενειακοῦ Τύπου (κυρίως τοῦ “Ἐθνικοῦ Κήρυκα” καὶ παλαιότερα τῆς “Πρωϊνῆς”) ποὺ ἀναφέρονται στὶς προβληματικὲς πλευρὲς λειτουργίας τῆς Σχολῆς. Ἀμφότερες οἱ ἐφημερίδες ἔκρουσαν ἐπανειλημμένα, μὲ τρόπο ἀσυνήθιστα ἐκκωφαντικό, τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου ἀπεικονίζοντας τὴν ὅλη κατάσταση σὰν “βόμβα βραδυφλεγῆ”.
Πρῶτος ποὺ κατήγγειλε ἐπίσημα τὴν ἐπικίνδυνα ἀνώμαλη πορεία ποὺ ἀκολουθοῦσε ἡ Σχολή, ἦταν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σπυρίδων. Σὲ ἐπίσημη ἔκθεση στὸ Πατριαρχεῖο τὸ 1998 συνόψισε ἐπιγραμματικὰ τὰ “Χαρακτηριστικὰ προβλήματα” τῆς Σχολῆς, τὰ ὁποῖα ἦταν: “α) ὁ παραγκωνισμὸς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης· β) ἡ ἀπομόνωσις τῆς Σχολῆς ἀπὸ τῆς λοιπῆς ἐν τῷ κόσμῳ ὀρθοδόξου θεολογικῆς πραγματικότητος· γ) ἡ αὐτόνομος λειτουργία τῆς Σχολῆς ἄνευ ἐκκλησιαστικῆς ἐποπτείας· δ) αἱ εἰσαχθεῖσαι εἰς τὸ παρεκκλήσιον τῆς Σχολῆς λειτουργικαὶ καινοτομίαι· ε) ἡ καλλιέργειά της ἀπὸ τοῦ παλαιοῦ κόσμου ἀνεξαρτητοποιήσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀμερικῆς (ἤτοι τῆς ἀπὸ τοῦ Πατριαρχείου αὐτονομήσεως) καὶ τῆς ἀμερικανοποιήσεως τῆς ἐνταῦθα Ἐκκλησίας· ς) ὁ διδασκαλικὸς καὶ διοικητικὸς νεποτισμός· ζ) ὁ ἐκ προτεσταντικῆς ἐπιρροῆς θεολογικὸς φιλελευθερισμός· η) ὁ συστηματικὸς ἀποκλεισμὸς τῶν ἐξ Ἑλλάδος ὑποψηφίων φοιτητῶν”.
[“Ἔκθεση Ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς Σπυρίδωνος πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο γιὰ τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα τῆς Ἀμερικῆς”, 27 Αὐγούστου 1998]
Ἤδη τὸν Αὔγουστο τοῦ 1999 ἀναγνῶστες τοῦ “Ἐθνικοῦ Κήρυκα” παρατηροῦσαν:
” … ἐδῶ ἐμεῖς οἱ Ἑλληνοαμερικανοί, ἔχουμε ἀναπτύξει ἕνα ἀμερικάνικο σωβινισμό, ὅσον ἀφορᾶ τὰ ἐκκλησιαστικά μας… Θέλουμε τὰ δικά μας ἱδρύματα, τὶς δικές μας ἐκκλησίες, τοὺς δικούς μας δασκάλους, τοὺς δικούς μας παπάδες… Ἀποτέλεσμα αὐτοῦ τοῦ σωβινισμοῦ εἶναι ἡ ἵδρυση τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ποὺ ἀποτελεῖ μαύρη τρύπα στὰ οἰκονομικά τῆς ἐκκλησίας, ποὺ ματαίως οἱ ἰθύνοντες τῆς ἐκκλησίας καὶ πολλοὶ ἀπὸ τὴν «Εlite» τῆς ἑλληνικῆς παροικίας προσπαθοῦν νὰ δώσουν ρόδινο χρῶμα…
— Εἶναι θλιβερὸ καὶ ἀξιοκατάκριτο τὸ γεγονὸς ὅτι γιὰ νὰ γεμίσουμε μερικά, ὄχι ὅλα, ἀπὸ τὰ ἕδρανα στὶς αἴθουσες τῆς Σχολῆς, μαζεύουμε «κάθε καρυδιᾶς καρύδι, γιὰ νὰ μπορέσουν ἔτσι οἱ ἰθύνοντες νὰ δικαιολογήσουν τὴν ὕπαρξη τῆς Σχολῆς καὶ τῶν θέσεών των μὲ προϋπολογισμὸ ἑκατομμυρίων δολλαρίων… Ἂν δὲν κλείσει ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ καὶ οἱ ἀπόφοιτοί της δὲν πάψουν νὰ στελεχώνουν τὴν ἐκκλησία μας, μέσα σὲ μία γενεά, ὁ ἀφανισμὸς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας μέσα στὴν ἐκκλησία μας, πρέπει νὰ θεωρεῖται δεδομένος”.
[“Σκέψεις ἀναγνωστῶν γιὰ τὴ Θεολογικὴ Σχολή”, Ἐθνικὸς Κήρυξ, 24 Αὐγούστου 1999 – σ. 4]
Τὸν Δεκέμβρη τοῦ 1999 ὁ σχολιαστὴς τῆς “Πρωϊνῆς” Ἀποστόλης Ζουπανιώτης ἔγραφε: “Ἀναζητεῖται πρόεδρος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Μπρούκλαϊν. Κι ἐνῶ τὸ καταστατικό τῆς Σχολῆς ὁρίζει πὼς τὴν εὐθύνη ἔχει ἡ σχολικὴ ἐφορία (Board of trustees), ὁ Ἀρχιεπίσκοπος [σσ. Δημήτριος] ὅρισε ἄλλη ἐπιτροπή, στὴν ὁποία – μεταξὺ ἄλλων συμμετέχουν, ὁ π. Στυλιανόπουλος κι ὁ καθηγητὴς Γυφτόπουλος. Τώρα, ἂν οἱ παραβιάσεις τοῦ καταστατικοῦ ἐπηρεάζουν τὸ ἀκαδημαϊκὸ καθεστὼς τῆς σχολῆς (παρὰ τὶς σαφεῖς ὁδηγίες τῶν ἁρμοδίων ἀκαδημαϊκῶν ἐπιτροπῶν), αὐτὸ εἶναι ἄλλου παπᾶ εὐαγγέλιο”.
[“Τὸ διευθυντήριο”, Πρωϊνή, 10 Δεκεμβρίου 1999, σ. 8]
Τὸ Μάρτη τοῦ 2000 ὁ “Ἐθνικὸς Κήρυξ”, σὲ κύριο ἄρθρο του, σημείωνε: “Δυστυχῶς, ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Μπρούκλαϊν δὲν παράγει κατὰ γενικὴ πιὰ ὁμολογία,τὸ καταλληλότερο ποιοτικὰ χριστιανικὸ ἔργο, οὔτε ἐμφυσεῖ τοὺς ἀποφοίτους της μὲ τὴν ἁρμόζουσα ἑλληνομάθεια καὶ ἑλληνοπρέπεια, τὶς τόσο ἀναγκαῖες, τὶς τόσο ἀπαραίτητες γιὰ τὴν ἐπιβίωση τῆς ὁμογένειας σ’ αὐτὴ τὴν ξελογιάστρα χώρα.
— Αὐτὴ ἡ δυσάρεστη ἀλλὰ δυστυχῶς ἀληθινὴ διαπίστωση ἰσχύει τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ ὁμογένεια ἔχει δαπανήσει καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ δαπανᾶ – καὶ σωστὰ πράττει – πολλὰ χρήματα καὶ κόπο γιὰ τὴ στήριξη τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς. Οἱ ὁμογενεῖς νιώθουν τὴν ἀνάγκη τοῦ ἔργου ποὺ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ παράγει. Τὸ ἐρώτημα παραμένει ἂν ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ ἀντιλαμβάνεται σωστὰ τὶς ἀνάγκες τῆς ὁμογένειας καὶ τῆς Ἐκκλησίας μας στὴν Ἀμερική.
— Εἶναι ἀποκαρδιωτικὸ γιὰ τὴν ὁμογένεια τὸ γεγονὸς ὅτι διακεκριμένος ἱερέας καὶ λόγιος, ὁ ὁποῖος εἶναι ὑποψήφιος γιὰ τὴ θέση τοῦ προέδρου τοῦ ἱδρύματος, φαίνεται νὰ ἀπορρίπτεται, σύμφωνα μὲ τὶς πληροφορίες τοῦ Ἐθνικοῦ Κήρυκα, διότι «εἶναι πολὺ Ἕλληνας». Μὲ τέτοια κριτήρια ἐπιλογῆς, ἡ ὁμογένεια δὲν μπορεῖ νὰ ἐλπίζει σὲ πολλὰ ἀπὸ τὴ Σχολὴ στὸ μέλλον.
— Ὁ «Ἐθνικὸς Κήρυξ» πιστεύει ὅτι ἡ Σχολὴ πρέπει νὰ τύχει σοβαρῆς ἀναβάθμισης καὶ ἀναπροσανατολισμοῦ, διότι ἡ μέχρι τώρα πορεία δὲν εἶναι ἰδιαίτερα ἱκανοποιητικὴ καὶ ἡ συνέχιση τῆς ἴδιας πολιτικῆς θὰ βλάψει περισσότερο τὸ ἤδη τραυματισμένο ἵδρυμα καὶ τὴν ὁμογένεια.”
[“Πρὸς μία ἐπανεξέταση τῆς ἀποστολῆς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς”, Ἐθνικὸς Κήρυξ, 20 Μαρτίου 2000]
Τὸ ἴδιο διάστημα ἡ ἱστοσελίδα “Ὁμογενειακὰ” σχολίαζε: “Γίνεται ἀρκετὸς λόγος τώρα τελευταῖα γιὰ τὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Βοστώνης, ποὺ ἐκπαιδεύει τοὺς μελλοντικοὺς ἱερεῖς τῆς Ἀμερικῆς. Τὰ ἄθλια οἰκονομικά της, λέγουν ὅλοι, εἶναι τὸ μεγάλο πρόβλημα. Ζητώντας περισσότερες πληροφορίες, μαθαίνω πὼς ἡ σχολὴ ἀντιμετωπίζει ὁλόκληρη σωρεία σοβαρῶν προβλημάτων. Τὸ κύριο πρόβλημά της φαίνεται νὰ εἶναι, ὅτι ἔχει καθηγητὲς μὲ τάσεις καὶ ἰδέες γιὰ ἐξαμερικανισμὸ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἑπομένως καὶ μὲ ἀμφισβητήσιμη ὀρθόδοξη συνείδηση. Ἐπιπλέον ἡ σχολὴ αὐτὴ φέρεται στοὺς εὐρύτερους κύκλους καὶ ὡς ἡ σημαντικότερη ἀνθελληνικὴ ἑστία στὴν Ἀμερική. Ὅπως μαθαίνω, τὸ πρόβλημα ἀπασχόλησε παλαιότερα καὶ τὶς ἑλληνικὲς ἀρχὲς καὶ ἰδιαίτερα τὴ Θεολογικὴ Σχολὴ Ἀθηνῶν ποὺ ἀναγνωρίζει τὴ σχολὴ τῆς Βοστώνης ὄχι ἐπιστημονικο-θεολογικά, ὄχι γιὰ τὴ θεολογική ἐπιστημοσύνη, ἀλλὰ γιὰ ἐθνικοὺς λόγους! Ἀναγνώριση ἀνθελλήνων γιὰ … ἐθνικοὺς λόγους! Αὐτὸ κι ἂν εἶναι μεγαλοψυχία!”.
[“Γιὰ … ἐθνικοὺς λόγους”, Ὁμογενειακά, www.omogeneiaka.net/Para-Omog.htm, 24 Μαρτίου 2000]
Λίγες μέρες κατόπιν ἡ ἴδια ἱστοσελίδα σημείωνε: “Γίνεται πάλι πολὺς λόγος γιὰ τὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Βοστώνης, ποὺ μὲ τὴν ἔντονα ἀνθελληνικὴ γραμμὴ ποὺ ἀκολουθεῖ κατὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες, ἔχει δημιουργήσει πολλὰ καὶ σοβαρὰ προβλήματα στὸ χῶρο τῆς ἑλληνικῆς Ὀρθοδοξίας στὴν Ἀμερική. Πολλοὶ ἐπιμένουν καὶ δημοσίως ἀκόμη νὰ κλείσει ἡ σχολὴ ποὺ δὲν ἔχει ἄλλωστε παρὰ ἐλάχιστους φοιτητὲς καὶ τόσους καθηγητὲς ποὺ σὲ λίγο θὰ ὑπερβαίνουν τὸν ἀριθμὸ τῶν φοιτητῶν. Ὑποστηρίζουν πὼς πρέπει νὰ στέλλονται οἱ σημερινοὶ φοιτητὲς καὶ μελλοντικοὶ ἱερεῖς τῆς Ἀμερικῆς στὴν Ἑλλάδα προκειμένου νὰ μάθουν καμιὰ ἑλληνικὴ λέξη καὶ νὰ μὴ μπολιασθοῦν μὲ τὸ παραδοσιακὸ ἀνθελληνισμὸ τῆς σχολῆς. Οἱ γενίτσαροι, ἔτσι πιστεύουν, δὲν εὐδοκίμησαν μόνο ἐπὶ τουρκοκρατίας …”.
[“Παραδοσιακὸς ἀνθελληνισμός”, Ὁμογενειακά, omogeneiaka.net, 3 Ἀπριλίου 2000]
Δύο μῆνες ἀργότερα ὁ “Ἐθνικὸς Κήρυξ” ἔγραφε: “Γιὰ μερικὰ χρόνια τώρα, ἡ Σχολὴ διέρχεται μία περίοδο πολυσχιδοῦς κρίσεως καὶ χρειάζεται ἐπειγόντως ἐσωτερικὴ εἰρήνη καὶ φωτισμένη ἡγεσία, γιὰ νὰ ἐπιβιώσει. Χρειάζεται ἐπίσης τὴν ἀνάπτυξη ἑνὸς νέου, θετικοῦ ὁράματος γιὰ τὸ μέλλον της, μὲ τὸ ὁποῖο συνδέεται ἄμεσα καὶ τὸ μέλλον τῆς Ἐκκλησίας μας στὴν Ἀμερική”.
[“Ἐκ νέου ἀβεβαιότητα γιὰ τὴ Θεολογικὴ Σχολή”, Ἐθνικὸς Κήρυξ, 27 Μαΐου 2000]
Τὸ 2014 ὁ ἐκκλησιαστικὸς ἀνταποκριτὴς τοῦ “Ἐθνικοῦ Κήρυκα”, Θεόδωρος Καλμοῦκος, τόνιζε τὰ ἀκόλουθα: “Ὁ «Ἐθνικὸς Κήρυξ» ἔχει ἀναφερθεῖ πολλὲς φορὲς στὸ ἀπώτερο καὶ πρόσφατο παρελθὸν στὴ μεγάλη, τρομακτικὴ θὰ ἔλεγα, ἔλλειψη τῆς μαθητείας τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας, καὶ καλλιέργεια τῆς Ἑλληνικότητας γενικότερα στὴ Θεολογικὴ Σχολή, πράγμα τὸ ὁποῖο ἀντανακλᾶ βοερῶς τὴν ἔνδεια, ἡ ὁποία στὴ συνέχεια μεταποιεῖται σὲ γοερὴ ἔλλειψη στὶς κοινότητες, στὶς ὁποῖες ἀπροσχημάτιστα πλέον καὶ χωρὶς καμία ἀναστολὴ οἱ παπάδες ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς ἀπεργάζονται τὴν ἀλλοτρίωση τῆς ἑλληνικῆς τους ταυτότητας.
— Ὑπάρχουν ἱερεῖς ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς ποὺ ἔχουν διοριστεῖ σὲ μεγάλες κοινότητες τῆς Νέας Ἀγγλίας καὶ ἀλλοῦ, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶναι σὲ θέση οὔτε κἄν νὰ συνεννοηθοῦν στοιχειωδῶς μὲ ἐνορίτες, οὔτε κἄν μέρη τῆς Λειτουργίας νὰ ποῦν σωστά, οὔτε κἄν ἕνα Νεκρώσιμο Τρισάγιο νὰ ψάλουν στὴν Ἑλληνική. Βρέθηκαν σ’ αὐτὲς τὶς κοινότητες μὲ ὑψηλοὺς μισθοὺς λόγω τῆς παρεΐστικης νοοτροπίας ποὺ ἐπικρατεῖ γιὰ τοὺς διορισμούς, διότι σὲ διαφορετικὴ περίπτωση οὔτε καντηλανάφτες θὰ μποροῦσαν νὰ γίνουν.
— Καὶ δὲν εἶναι μόνο τὸ θέμα τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, εἶναι ἡ ὅλη τους λειψότητα”.
[“Ἱερὴ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος καὶ Θεολογικὴ Σχολή”, Ἐθνικὸς Κήρυξ – 21 Ὀκτωβρίου, 2014 – σ. 2]
Τὸ Δεκέμβρη τοῦ 2017 ὁ “Ἐθνικὸς Κήρυξ” δημοσίευε ἄρθρο μὲ τίτλο “Κινδυνεύουν τὸ Κολλέγιο καὶ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ Βοστώνης”, ὅπου προειδοποιοῦσε ὅτι “Τὸ Ἑλληνικὸ Κολλέγιο καὶ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ Βοστώνης, ἔχουν περιέλθει σὲ τραγικὴ κατάσταση, μὲ κίνδυνο ἀκόμα καὶ νὰ κλείσουν, λόγω μὴ προσέλευσης φοιτητῶν ἀλλὰ καὶ οἰκονομικῶν ἐλλειμμάτων….
[Ἐθνικὸς Κήρυξ, 11 Δεκεμβρίου 2017, σσ. 1 καὶ 5 ]
Τὸ ἑπόμενο ἔτος, 2018, σὲ ἄρθρο μὲ τίτλο “Τὸ δρᾶμα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς”, ὁ “Ἐθνικὸς Κήρυξ” σημείωνε: “Ἐπειδὴ γνωρίζουμε πρόσωπα καὶ καταστάσεις ἐν τῇ Σχολῇ, νὰ ποῦμε ὅτι δὲν χρειάζονται ὅλοι αὐτοὶ οἱ καθηγητὲς καὶ ἐρευνητὲς καὶ βοηθοὶ ὁλικῆς καὶ μερικῆς ἀπασχόλησης. Οὔτε ὅλοι ἐκεῖνοι καὶ ἐκεῖνες τῶν διαφόρων τομέων καὶ γραμματεῖς, οἱ ὁποῖοι ὅμως κοστίζουν ἀκριβὰ σὲ μισθοὺς καὶ εὐεργετήματα.
— Νὰ ἀνανεωθεῖ ὁ σύλλογος τῶν καθηγητῶν μὲ ἱκανοὺς καὶ ἑλληνοπρεπεῖς καθηγητές, μὲ ἱκανὸ καὶ ἑλληνοπρεπῆ ἀντιπρόεδρο στὴν Ἐφορεία, καθὼς καὶ μέλη της ἀποπέμποντας τοὺς σημερινοὺς ἐφόρους ἐκτὸς λίγων ἐξαιρέσεων.
— Νὰ ληφθεῖ ἡ γενναία ἀπόφαση γιὰ τὸ Ἑλληνικὸ Κολλέγιο, γιὰ τὸ ὁποῖο νομίζω πὼς ὑπάρχουν δύο ἐπιλογές, οἱ ἑξῆς: Εἴτε νὰ ἀναδειχθεῖ τὸ καλύτερο Κέντρο Ἑλληνικῶν Σπουδῶν στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες, εἴτε νὰ κλείσει. Δὲν μπορεῖ νὰ συνεχιστεῖ ἡ σημερινή του ἡμιθανὴς κατάσταση τοῦ ἐπιθανάτιου ρόγχου, διότι ἀφ’ ἑνὸς μὲν κοστίζει πολλὰ χρήματα, ἀφ’ ἑτέρου ἀποτελεῖ ὄνειδος. Ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ νὰ ἐπανεύρει τὸν βηματισμὸ τῆς μόρφωσης καὶ μορφοποίησης Ἑλληνορθόδοξων κληρικῶν μὲ ἦθος, ἀφοσίωση καὶ θυσιαστικὸ πνεῦμα κι ὄχι στυγνοὺς ἐπαγγελματίες….
— Θὰ πρέπει νὰ ἀλλάξει ἡ νοοτροπία τῆς Σχολῆς καὶ νὰ πλησιάσει τὴν Ὁμογένεια, ἀπὸ τὴν ὁποία νὰ ἀντλεῖ ὄχι μόνο οἰκονομικὴ ἐνίσχυση, ἀλλὰ καὶ ἑλληνόπουλα μὲ χαρακτήρα καὶ νὰ μὴν μαζεύει κάθε καρυδιᾶς καρύδι, γιὰ νὰ δείχνει ἀριθμούς. Πρέπει νὰ γίνει μία καινούργια ἀρχή, στὴ Σχολὴ …, ἀλλιῶς ἡ σημερινὴ τελμάτωση ὁδηγεῖ στὴν ἀκηδία καὶ ἡ ἀκηδία στὸν θάνατο.”
[“Τὸ δρᾶμα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς”, Ἐθνικὸς Κήρυξ – 14 Μαΐου 2018 – σ. 2]
Ἕνα μήνα ἀργότερα ὁ “Ἐθνικὸς Κήρυξ” δημοσίευσε ἀποσπάσματα ἀπὸ ἀπόρρητη ἔκθεση τῆς Ἐφορείας τοῦ Ἑλληνικοῦ Κολλεγίου καὶ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς. Ἡ ἐφορεία προειδοποιοῦσε μὲ τὸν πιὸ “ἐπίσημο καὶ τελεσίδικο” τρόπο, ὅτι “τὸ μὲν Ἑλληνικὸ Κολλέγιο ἀπειλεῖται μὲ κατάργηση, ἡ δὲ Θεολογικὴ Σχολὴ κινδυνεύει νὰ χάσει τὴν ἀκαδημαϊκή της ἀναγνώριση, ἐνῶ τὸ μέλλον της τίθεται ἐν ἀμφιβόλῳ”.
— Στὴ ἔκθεση τονιζόταν ἐμφαντικὰ ὅτι «ὑπάρχουν ὑπεράριθμοι καθηγητὲς ἀπὸ ὅ,τι χρειάζονται καὶ συγκεκριμένα 22 ὁλικῆς ἀπασχόλησης γιὰ μόνο 164 φοιτητές».
— Οἱ ἔφοροι ὑπογράμμιζαν πὼς «μὲ δεδομένη τὴν προχωρημένη κρίση ἐντός τῆς ὁποίας βρίσκονται τὸ Ἑλληνικὸ Κολλέγιο καὶ ἡ Θεολογικὴ Σχολή…, ὁ θάνατος τοῦ Ἑλληνικοῦ Κολλεγίου εἶναι πιὸ πιθανὸς ἀπὸ τὴν ἀνασυγκρότησή του, καὶ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ εἶναι σὲ μεγάλη διακινδύνευση νὰ χάσει τὴν ἀκαδημαϊκή της ἀναγνώριση».
[“Στὸ χεῖλος τοῦ γκρεμοῦ Θεολογικὴ Σχολὴ-Κολλέγιο”, Ἐθνικὸς Κήρυξ, 4 Ἰουνίου 2018, σσ. 1 καὶ 5]
Πρὶν μία πενταετία, τὸ 2019, τὸ ἱστολόγιο “Ἀνάλεκτα Ψυχῆς-Dal Fondo Dell’Anima” σημείωνε σχετικὰ πὼς “τὸ Ἑλληνικὸ Κολλέγιο καὶ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ κατὰ γενικὴ ὁμολογία ὑπολειτουργοῦν ἔχοντας περιπέσει σὲ πλήρη μαρασμὸ λόγω πρωτοφανοῦς κακοδιαχείρισης ἀφενὸς καὶ ἀφετέρου λόγω τῶν πολλαπλῶν σημείων φθορᾶς (ὅπως ὁ ἔντονος φατριασμός, νεποτισμὸς καὶ ἀνθελληνισμὸς) ποὺ διὰ γυμνοῦ ὀφθαλμοῦ παρατηροῦνται στὸ χῶρο τοῦ διοικητικοῦ προσωπικοῦ καὶ στὸ ἐξαιρετικὰ χαμηλοῦ ἐπίπεδου σῶμα τῶν καθηγητῶν, ἄγνωστων -κυριολεκτικὰ- ὄχι μόνο στὸν ξένο θεολογικὸ κόσμο, ἀλλὰ καὶ στὸν ὀρθόδοξο ἀκόμη”.
[“Ἀρχιεπίσκοπος μὲ χειροπέδες”, Ἀνάλεκτα Ψυχῆς-Dal Fondo Dell’Anima, 23 Σεπτεμβρίου 2019]
Ἀλλὰ καὶ τὸ πολυσύχναστο ΚΑΛΑΜΙ (τὸ πρῶτο, μεγαλύτερο, παλαιότερο ἠλεκτρονικὸ μέσο ἐκτὸς Ἑλλάδας) κατέγραφε πρὶν λίγα χρόνια ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἐλπιδοφόρος εἶχε “προσεταιριστεῖ τὸ ἀμερικανόφρον κατεστημένο τῆς Σχολῆς, διοικητικὸ καὶ καθηγητικό”, πρᾶγμα ποὺ τελικὰ ὁδήγησε “στὴν ἀπόλυση καὶ τοῦ τελευταίου ‘Ἕλληνα καθηγητῆ τὴ στιγμὴ ἀκριβῶς πού, μὲ πιστότητα στὸ δόγμα τοῦ ὑδροκεφαλισμοῦ, δημιουργοῦνταν νέες θέσεις, προσλαμβάνονταν νέοι ὑπάλληλοι καὶ ἐγκαθιδρύονταν καὶ ἄλλοι ἀκόμη προτεσταντομορφωμένοι γενίτσαροι ΄καθηγητές΄”.
[“Συγκρούσεων συνέχεια…”, ΚΑΛΑΜΙ, 2 Ἰανουαρίου 2023]
Τέσσερις μέρες ἀργότερα τὸ ΚΑΛΑΜΙ ἀναρτοῦσε ἄρθρο μὲ τίτλο “Ἡ θεολογικὴ ἀνθελληνικὴ Σχολὴ Βοστώνης καὶ ὁ ΄ἐμφύλιος΄”, ἀναφέροντας ὅτι “τὸ κατεστημένο τῆς Σχολῆς συνεχίζει νὰ κάνει προσλήψεις πρόσθετου βοηθητικοῦ προσωπικοῦ, πρόσθετων διοικητικῶν ὑπάλληλων καὶ πρόσθετων “καθηγητῶν” εἴτε χρειάζονται εἴτε ὄχι, παρὰ τὸν ἐντυπωσιακὰ μικρὸ ἀριθμὸ σπουδαστῶν, συμβάλλοντας ἔτσι στὴ δημιουργία τοῦ μεγαλύτερου ἴσως ὑδροκεφαλικοῦ ἐκπαιδευτικοῦ ἱδρύματος στὴ Μασαχουσέτη”.
[“Ἡ θεολογικὴ ἀνθελληνικὴ Σχολὴ Βοστώνης καὶ ὁ ΄ἐμφύλιος΄” – ΚΑΛΑΜΙ – 6 Ἰανουαρίου 2023]
Μόλις πρόσφατα τὸ ΚΑΛΑΜΙ, ἀντιδρώντας στὴν ἀποκαλυπτικὴ, ἀλλὰ ταυτόχρονα προβληματικότατη συνέντευξη τοῦ προέδρου τῆς Σχολῆς Δημήτριου Κατοῦ στὸν “Ἐθνικὸ Κήρυκα”, ζητοῦσε “Νὰ κλείσει ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ (Βοστώνη)… Μεγάλα ποσὰ γιὰ τὴν συντήρησή της, ἀποφοιτοῦν λίγοι παπάδες, ΜΗ ὁμιλοῦντες τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα. Ἂν θέλει νὰ ὑπάρχει ἡ ἐμπορικὴ ἐπιχείρηση ”Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀμερικῆς” ὡς ἑλληνική, νὰ στέλνει τοὺς ὑποψήφιους γιὰ παπάδες σὲ σχολὲς καὶ πανεπιστήμια στὴν Ἑλλάδα. Ἀλλὰ μιὰ τέτοια αὐτονόητη πράξη θὰ ἐνοχλοῦσε τὴν… Τουρκία, τὰ συμφέροντα τῆς ὁποίας προωθοῦν Βαρθολομαῖος, Ἐλπιδοφόρος καὶ λοιποί, μὲ τὸν συνειδητὸ ἀφελληνισμὸ Ὁμογένειας καὶ Ἐκκλησίας”.
[Σχόλια-Παραλειπόμενα (Κάλαμο-Ραπίσματα), kalami.us, Δεκέμβριος 2024]
Ἡ ἐφικτὴ λύσις
Τὰ προβλήματα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ποὺ διαχρονικὰ εἶναι πάντα τὰ ἴδια, φαίνεται νὰ ἔχουν ὀξυνθεῖ ἀκόμη περισσότερο κατὰ τὰ τελευταῖα πέντε χρόνια μὲ τὴν πρόσθεση νέων δυσκολιῶν προερχόμενων ἀπὸ τὴν υἱοθέτηση τῶν ἀρχῶν τῆς κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ γιὰ λόγους “ἐκσυγχρονισμοῦ καὶ κοινωνικῆς σύμπλευσης”. Παρ’ ὅλα αὐτὰ δὲν διαφαίνεται οὔτε στὸν μακρινὸ ὁρίζοντα κάποια σοβαρὴ διορθωτικὴ πρωτοβουλία, οὔτε ἐκ μέρους τῆς ὑπεύθυνης διεύθυνσης οὔτε ἐκ μέρους τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, ἡ ὁποία ἐποπτεύει μὲν τὸ ἵδρυμα ἀλλά, ὡς φαίνεται, εἶναι ἀνίκανη νὰ ἐπιβληθεῖ στὸ ἐκτὸς ἐλέγχου κατεστημένο τῆς Σχολῆς, ἰδίως σὲ περιπτώσεις ποὺ αὐτὸ ἔχει διαφορετικὴ ἄποψη καὶ δὲν εἶναι σύμφωνο μὲ τὶς κατευθυντήριες γραμμὲς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς.
Φυσικὸ εἶναι ἑπομένως νὰ καλλιεργοῦνται καὶ νὰ κυκλοφοροῦν διάφορα ἐξωπραγματικὰ ἢ ὄχι σενάρια σχετικὰ μὲ τὸ μέλλον τῆς Σχολῆς, τὰ ὁποῖα βρίσκοντας ἀπήχηση στὴν Ὁμογένεια προκαλοῦν δικαιολογημένη ἀνησυχία, ἀκόμη περισσότερο ὅταν δὲν παρατηροῦνται κινήσεις, ἐπίσημες ἢ ἀνεπίσημες, ποὺ νὰ ἐπιτρέπουν κάποια δόση αἰσιοδοξίας γιὰ ἔστω καὶ μερικὴ ἀνάκαμψη.
Ἔτσι, σὲ ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους συζητιέται πλέον, ὡς πιθανὸ σενάριο, ἡ πλήρης διακοπὴ τῆς λειτουργίας τῆς Σχολῆς λόγω ἀκριβῶς τῆς μακροχρόνιας ἀκαδημαϊκῆς καὶ οἰκονομικῆς κρίσης ποὺ ἐπὶ δεκαετίες ἀποδεικνύεται ἀξεπέραστη.
Ἐπίσης, ὅλο καὶ πιὸ ἔντονες ἀκούγονται οἱ φῆμες γιὰ μεταφορὰ τοῦ ἱδρύματος στὴν Καλιφόρνια, μὲ σκοπὸ τὴ συγχώνευσή του μὲ τὸ Ἀθηναγόριο Ἰνστιτοῦτο ποὺ ἑδρεύει στὸ Berkeley καὶ προωθεῖ τὴ μελέτη ὀρθόδοξων θεμάτων, παρέχοντας καὶ ἀναγνωρισμένο πτυχίο σπουδῶν.
Ἄλλο πολυσυζητούμενο σενάριο, τὸ καὶ πιθανότερο, εἶναι ἡ συγχώνευση τῆς Σχολῆς μὲ τὸ ρωσσορθόδοξο σεμινάριο τοῦ Ἁγίου Βλαδίμηρου -ἕνας στόχος ποὺ ἀπὸ χρόνια ἐπιδιώκει τὸ κατεστημένο τῆς Σχολῆς καὶ ποὺ θὰ συνέβαλε ἀποφασιστικὰ στὴν ἐπιτάχυνση τοῦ πλήρους ἐξαμερικανισμοῦ τῶν ὀρθόδοξων πραγμάτων στὶς ΗΠΑ.
Ὅπως καὶ νἆναι, βέβαιο εἶναι ὅτι ἡ κατάσταση στὸ ἵδρυμα Ἑλληνικοῦ Κολλέγιου-Θεολογικῆς Σχολῆς εἶναι ἀνώμαλη, ἂν ὄχι δραματική, χωρὶς προοπτικὴ βελτίωσης, ὁπότε καὶ ἀναμένεται νὰ συνεχισθεῖ γιὰ ἀρκετὸ ἀκόμη καιρὸ ἡ ἐπίμονη καλλιέργεια καὶ διάδοση φημῶν καὶ σεναρίων σχετικῶν μὲ τὸ μέλλον τοῦ “ἄτυχου” αὐτοῦ ὑδροκεφαλικοῦ ἐκπαιδευτήριου μέχρις ὅτου εὐαισθητοποιηθοῦν κάποτε οἱ ἁρμόδιες ἐκκλησιαστικὲς ἀρχὲς ἢ τὸ ἀπροχώρητο τῶν πραγμάτων ἐπιβάλλει τὴ δική του λύση…