Από τον ΣΩΤΗΡΗ ΛΕΤΣΙΟ
«Μέσα από τη δουλειά που γίνεται καθημερινά αλλά και τις εορταστικές εκδηλώσεις που γίνονται φέτος με αφορμή την επέτειο, προσπαθούμε να ακουστεί το όνομα της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής στα πέρατα της Οικουμένης, επειδή είναι το παλαιότερο εν λειτουργία σήμερα ελληνικό εκπαιδευτήριο σε όλο τον κόσμο».
Αυτό τονίζει μιλώντας στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο κ. Δημήτρης Ζώτος, διευθυντής της εν λόγω Σχολής, η οποία έχει την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη και φέτος συμπληρώνει 570 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας και προσφοράς προς τον ελληνισμό. Παρ’ όλες τις δυσκολίες η Μεγάλη του Γένους Σχολή συνεχίζει να επιτελεί καθημερινά την αποστολή της συνεχίζοντας την λαμπρή ιστορία της. Το τρέχον σχολικό έτος στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο της Σχολής φοιτούν 32 μαθητές. Η φοίτηση είναι τέσσερα χρόνια, ενώ η Σχολή συμπεριλαμβάνει συνολικά οχτώ τάξεις.
Στους μαθητές της Μεγάλης του Γένους Σχολής παρέχεται η δυνατότητα με το πέρας της φοίτησής τους να επιλέξουν σε ποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα θα δώσουν εξετάσεις συνεχίζοντας τις σπουδές τους. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να φοιτήσουν και στα ελληνικά πανεπιστήμια δίνοντας εξετάσεις τον Σεπτέμβριο, όπως γίνεται και με τους υπόλοιπους Έλληνες του εξωτερικού.
«Σκοπός της Σχολής μας είναι να παραμείνουν οι απόφοιτοί της στην Κωνσταντινούπολη, στη γενέτειρά τους» σημειώνει ο κ. Ζώτος που ξεκίνησε να διδάσκει ως μαθηματικός στη Σχολή το 1997, ενώ από το 2018 εκτελεί χρέη διευθυντή της.
«Θέλουμε να συνεχίσουν εδώ τη ζωή τους δημιουργώντας τις δικές τους οικογένειές τους και συγχρόνως να αναλάβουν θέσεις στα ιδρύματα της ελληνικής κοινότητας. Ανατρέχοντας σε παλαιότερες εποχές -τότε που ήμουν και εγώ μαθητής- το 70% των αποφοίτων της Σχολής έφευγαν από την Πόλη και πήγαιναν συνήθως στην Ελλάδα. Την τελευταία όμως εικοσαετία το μεγαλύτερο ποσοστό των αποφοίτων παραμένει στην Κωνσταντινούπολη.
Οι μαθητές μας προέρχονται από την ελληνική κοινότητα της Πόλης, ενώ έχουμε τη δυνατότητα φιλοξενίας παιδιών και από την Ελλάδα. Μπορούμε να δεχθούμε επίσης και παιδιά από την ορθόδοξη κοινότητα της Αντιόχειας» συμπληρώνει ο κ. Ζώτος.
Τα προβλήματα
Το οικονομικό είναι το σοβαρότερο πρόβλημα που απασχολεί εδώ και αρκετά χρόνια τη διοίκηση της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Ως προς το θέμα των κτιριακών εγκαταστάσεων οι ανάγκες της Σχολής είναι μεγάλες λόγω της παλαιότητας των κτιρίων.
«Θα θέλαμε να έχουμε τον εξοπλισμό που απαιτεί η εποχή μας» αναφέρει ο κ. Ζώτος και συμπληρώνει: «Βέβαια καλύπτουμε κάποιες από τις ανάγκες μας χάρη σε δωρεές που γίνονται κατά καιρούς. Ένα άλλο εξίσου σοβαρό ζήτημα αφορά και στους μετακλητούς καθηγητές, οι οποίοι συνήθως ξεκινούν τα μαθήματά τους αργά.
Στη φετινή όμως χρονιά έγινε ένα θαύμα, αφού ανέλαβαν τα καθήκοντά τους αμέσως με την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Πρώτη φορά συνέβη αυτό φέτος! Τα δικά μας προβλήματα νομίζω ότι από την στιγμή που έχουμε την ευκαιρία να τα θέσουμε, μπορούν να λυθούν.
Για παράδειγμα μπορώ να σας αναφέρω ότι το Υπουργείο Παιδείας της Τουρκίας έχει αναλάβει προσφάτως τη διεξαγωγή κάποιων εργασιών στη Σχολή μας, οι οποίες αφορούν στη σύνταξη αντισεισμικής μελέτης και της αποτύπωσης του σχολικού κτιρίου.
Πρόκειται για ένα πολυδάπανο έργο, αλλά μας έδωσε μεγάλη χαρά ότι για το έργο αυτό ανταποκρίθηκε το αρμόδιο υπουργείο της Τουρκίας και δέχθηκε το αίτημά μας».
Εκκλήσεις για τα ιστορικής αξίας επιστημονικά όργανα και την πάλαια βιβλιοθήκη
Η Σχολή διαθέτει έναν μεγάλο αριθμό επιστημονικών οργάνων τα οποία χαρακτηρίζονται ιστορικής αξίας και είναι αναγκαίο να συντηρηθούν άμεσα.
Εξίσου σημαντική είναι και η παλαιά σχολική βιβλιοθήκη, στα ράφια της οποίας υπάρχουν βιβλία τα οποία προέρχονται από τον 17ο αιώνα. Οι άνθρωποι της Σχολής ναι μεν έχουν κάνει την καταγραφή τους, αλλά ωστόσο και για αυτά είναι αναγκαίο να προχωρήσουν οι εργασίες συντήρησης.
Για αυτά τα δύο θέματα έχουν γίνει εκκλήσεις από τη διοίκηση της Σχολής και αναμένεται να υπάρξει σύντομα η απαραίτητη βοήθεια. «Είναι μεγάλη τιμή το να διδάσκει κάποιος σε ένα σχολείο με ιστορία 570 χρόνων, από το οποίο έχουν περάσει μεγάλα ονόματα όπως είναι π.χ. ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Θεόφιλος Κορυδαλλεύς, ο Κωνσταντίνος Κούμας κ.α.» υπογραμμίζει ο κ. Ζώτος και καταλήγει λέγοντας: «Ένιωσα μεγάλη συγκίνηση όταν μου ανακοινώθηκε από τη σχολική εφορεία η ανάληψη αυτής της θέσης, αυτού του καθήκοντος.
Κάθε στιγμή σε αυτό το σχολείο είναι στιγμή απόλαυσης και προσπαθώ να φανώ αντάξιος της ιστορίας της Σχολής. Το Σχολείο αυτό δεν ανήκει μόνο σε εμάς του Κωνσταντινουπολίτες αλλά και σε όλους τους Έλληνες!».
Η ανασυγκρότηση της διαλυμένης Πατριαρχικής Ακαδημίας, η οριστική εγκατάσταση στο Φανάρι και τα μεγάλα ονόματα που αποφοίτησαν από εκεί
Η Μεγάλη του Γένους Σχολή αποτελεί την ιστορική συνέχεια της Πατριαρχικής Ακαδημίας και της Πατριαρχικής Σχολής Ξηροκρήνης.
Επανιδρύθηκε μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τον Πατριάρχη Γεννάδιο στις 6 Ιανουαρίου 1454, ο οποίος κάλεσε τον Θεσσαλονικέα φιλόσοφο Ματθαίο Καμαριώτη και του ανέθεσε την ανασυγκρότηση της διαλυμένης Πατριαρχικής Ακαδημίας. Αποτελεί ουσιαστικά την ιστορική συνέχεια της Πατριαρχικής Σχολής ή Πατριαρχικής Ακαδημίας ή Μεγάλου Βήματος που ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα. Από τη σύστασή της μέχρι το 1803 η Πατριαρχική Ακαδημία στεγαζόταν σε διάφορα οικήματα της συνοικίας του Φαναρίου.
Το 1804 η Σχολή μεταστεγάστηκε στο μέγαρο του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου στην Ξηροκρήνη λαμβάνοντας την ονομασία Πατριαρχική Σχολή Ξηροκρήνης.
Ξηροκρήνη
Η Σχολή λειτούργησε μέχρι το 1825 οπότε και επανήλθε στην αρχική της έδρα, στο Φανάρι, και μεταφέρθηκε και πάλι το έτος 1837 στην Ξηροκρήνη έως το 1849.
Ακολούθως εγκαταστάθηκε οριστικά στο Φανάρι λειτουργώντας πλέον ως Μεγάλη του Γένους Σχολή. Χάρη στις δωρεές του Γεωργίου Ζαρίφη, των πατέρων της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου, καθώς κι άλλων δωρητών, στις 30 Ιανουαρίου 1880 τοποθετήθηκε ο θεμέλιος λίθος ενός επιβλητικού ως έμελε να είναι, κτιρίου, που δεσπόζει επί του Κεράτιου Κόλπου, στη συνοικία του Μουχλίου και πλησίον του ομωνύμου ναού της Παναγίας. Αρχιτέκτονας του έργου ήταν ο Κωνσταντίνος Δημάδης. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν από τον Πατριάρχη Ιωακείμ Γ’ στις 12 Σεπτεμβρίου 1882.
Από αρχιτεκτονικής άποψης το κτήριο αποτελεί εξαίρετο δείγμα εκλεκτικισμού με βικτωριανά, βυζαντινά και αρχαιοελληνικά στοιχεία, ενώ είναι ορατό και από πολλά σημεία της Κωνσταντινούπολης. Στις αρχές του 17ου αιώνα το πρόγραμμα σπουδών της Σχολής διαμόρφωσε ο σπουδαίος λόγιος Θεόφιλος ο Κορυδαλλεύς με αποτέλεσμα έως και τα μέσα του 19ου αιώνα να φημίζεται η Σχολή για το υψηλό της επίπεδο και την ανώτερη παιδεία, που προσέφερε σε πολλά πεδία των επιστημών.
Απόφοιτοι της εν λόγω Σχολής ήταν άνθρωποι οι οποίοι με το έργο τους έπαιξαν μεγάλο ρόλο στο χτίσιμο της ιστορίας και της παράδοσής της. Την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπηρέτησαν ως ηγεμόνες και πολιτικοί εξέχοντα ονόματα που ήταν απόφοιτοι της Σχολής όπως ήταν π.χ. ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Δημήτριος Κάντεμιρ κ.α.
Μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας (1923) η Μεγάλη του Γένους Σχολή μετατράπηκε σε μειονοτικό σχολείο, ωστόσο εξακολούθησε να παρέχει κορυφαία δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέχρι και σήμερα, με κάποια από τα μαθήματα να διδάσκονται στην ελληνική γλώσσα και κάποια άλλα να γίνονται στα τουρκικά.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”