ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ: ΘΑ ΨΗΦΙΣΤΕΙ ἄραγε ΣΥΝΕΧΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ ΤΟΥ; (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Πάπας Φραγκίσκος: Θὰ ψηφιστεῖ συνεχιστὴς τῶν ἀντιλήψεών του;

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.                   Μὲ τὸν θάνατο τοῦ Πάπα Φραγκίσκου ἔκλεισε ἕνας κύκλος ζωῆς τῆς ΠαπικῆςἘκκλησίας καὶ τὸ ἐρώτημα ποὺ τίθεται εἶναι ἂν θὰ ψηφιστεῖ ἀπὸ τὸ Κονκλάβιο συνεχιστὴς τοῦἔργου καὶ τῶν προθέσεών του. Ὁ Φραγκίσκος ἦταν ὁ πρῶτος Ἰησουίτης Πάπας ἀπὸ τὴν Ἀργεντινή τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς καὶ τιμοῦσε ἰδιαίτερα τὸν Ἰγνάτιο Λογιόλα, ἱδρυτὴ τοῦ Τάγματος τῶν Ἰησουιτῶν. Εἶχε πεῖ: «Αἰσθάνομαι Ἰησουίτης καὶ σκέπτομαι ὡς Ἰησουίτης. Ὄχι μὲ ὑποκριτικὸτρόπο, ἀλλὰ σκέπτομαι ὡς Ἰησουίτης» (Γαλλικὸ Περιοδικὸ «Le Point», τεῦχ. 2666, 7 Σεπτεμβρίου 2023, σελ. 33).
.                   Στοὺς Ἰησουίτες εἰσήχθη τὸ 1958, σὲ ἡλικία 22 ἐτῶν, καὶ  ταχέως ἀνῆλθε τὶς βαθμίδες τοῦ τάγματος. Ἀρχικὰ ἦταν προϊστάμενος κοινότητας καὶ μετά, ἀπὸ τὸ 1973 ἕως τὸ 1979,  ὅλων τῶν ἰησουιτῶν τῆς Ἀργεντινῆς. Ἡ θέση του αὐτὴ συνεπαγόταν τὴ λήψη ἀποφάσεων σὲ μία  κατάσταση κοινωνικῶν καὶ ἐπαναστατικῶν ἐκρήξεων στὴ Λατινικὴ Ἀμερική. Οἱ ἐπαναστάσεις αὐτὲς εἶχαν τὸ χαρακτηριστικὸ πὼς παράλληλα μὲ τὶς κομμουνιστικὲς πεποιθήσεις δροῦσε «ἡπολιτικὴ θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης», στὴν ὁποία  ἐκ τῶν κυρίων ἐκπροσώπων ἦσαν ἰησουίτες κληρικοί.
.                    Ὁ ἀποθανὼν Πάπας Φραγκίσκος, νέος τότε, ἐντυπωσιάστηκε ἀπὸ τὴ θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης, ἡ ὁποία δροῦσε παράλληλα καὶ σὲ συνεργασία μὲ τοὺς κομμουνιστές, ὀπαδοὺς τοῦ Μάρξ. Ὁ Ἰησουίτης Φερνάντο Καρντενὰλ (1934-2016) ἦταν ἐκ τῶν ἡγετῶν τῆς κομμουνιστικῆς ἐπανάστασης τῶν Σαντινίστας στὴ Νικαράγουα καὶ ὅταν αὐτὴ ἐπικράτησε,ὑπηρέτησε τὴν ἐπαναστατικὴ κυβέρνηση ὡς Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ. Σὲ συνέντευξή του στὸν Γάλλο δημοσιογράφο Θεόφιλο Καμπαστρέρο εἶπε πὼς ἡ Θεολογία τῆς Ἀπελευθέρωσης συνδυάζει τὸν Χριστὸ μὲ τὸν Μάρξ: «Ὁ Ἰησοῦς μὲ τὸ Εὐαγγέλιό του καὶ ὁ Μὰρξ μὲ τὴν ἐπιστήμη τουβρίσκονται σὲ δύο διαφορετικὰ ἐπίπεδα. Δὲν κάνω τὴ σκέψη ὅτι αὐτὸ σημαίνει πὼς ἀνταλλάσσουμε τὸ Χριστὸ μὲ τὸν Γαλιλαῖο, τὸν Νεύτωνα, τὸν Ἀϊνστάιν ἢ τὸν ὁποιονδήποτε διάσημο χημικό. Ὁ Μάρξ, ἀπὸ τὴν πλευρά του βρίσκεται στὸ ἴδιο ἐπίπεδο μὲ αὐτούς…». (Φερνάντο Καρντενὰλ – Μιγκὲλ Ντ’ Ἐσκότο – Ἐρνέστο Καρντενὰλ «Καὶ Χριστὸς καὶ Μὰρξ» Ἔκδ. «Παρατηρητής», Θεσσαλονίκη, 1986, σελ. 63-64).
.                    Βάση τῆς «Θεολογίας τῆς Ἀπελευθέρωσης» εἶναι «ἡ προτίμηση τῶν φτωχῶν καὶ τῶν καταπιεσμένων». Ὁ Ἰγνάτιος Ἐγιακούρα, θεολόγος ὑποστηρικτὴς αὐτῆς τῆς θεολογία, ἐξηγεῖ: «Ὁλόγος γιὰ τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ προτιμηθοῦν οἱ φτωχοὶ καὶ οἱ καταπιεσμένοι σὰν χῶρος θεολογίας καὶ σωτηρίας βασίζεται στὸ γεγονὸς ὅτι σὲ αὐτοὺς τοὺς φτωχοὺς καὶ τοὺς καταπιεσμένους, ἔστω κατὰ τρόπο διακριτικὸ καὶ κρυφό, εἶναι ὁ Ἰησοῦς ποὺ σώζει». (Περιοδικὸ  «Σύγχρονα Βήματα» τῶνἸησουιτῶν μοναχῶν στὴν Ἑλλάδα, ἀρ. τ. 53, Ἰανουάριος – Μάρτιος 1985, σελ. 6). Αὐτὸς ἦταν, μεταξὺ ἄλλων καὶ ὁ σκοπὸς τῆς παποσύνης τοῦ ἀποθανόντος Πάπα, ὅπως ἐκφράζεται καὶ στὸν τίτλο τοῦ βιβλίου τῆς συνέντευξης ποὺ ἔδωσε, ὡς Πάπας,  στὸν ἰησουίτη Ἀντόνιο Σπαντάρο: «Γιὰμία Ἐκκλησία φτωχὴ καὶ τῶν φτωχῶν» (Σημ. Τὸ βιβλίο ἔχει κυκλοφορηθεῖ καὶ στὰ ἑλληνικά, ἀπὸτὶς ἐκδόσεις «Πόλις»).
.                    Ὁ πρώην ἰησουίτης ἱερομόναχος καὶ τώρα Ἀρχιεπίσκοπος τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν στὴνἈθήνα Θεόδωρος Κοντίδης σημειώνει πὼς ἡ «θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης» ἔχει γίνει ἀποδεκτὴἀπὸ τὴν ρωμαϊκὴ ἱεραρχία: «Ἂς ἔχουμε ὑπόψη μας, ἀπὸ τὴ μία πλευρά, τὶς ἀπαντήσεις ποὺδόθηκαν ἀπὸ τοὺς θεολόγους καὶ τὶς θετικὲς ἀξιολογήσεις ποὺ ἐκφράστηκαν ἀπὸ τὴ ρωμαϊκὴἱεραρχία γιὰ τὴ Θεολογία τῆς Ἀπελευθέρωσης καί, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, τὸ γεγονὸς ὅτι τὰτελευταῖα χρόνια ἀποστασιοποιεῖται ὅλο καὶ περισσότερο ἀπὸ τὰ ἐπαναστατικὰ καὶ τὰπολιτικοποιημένα κινήματα, μποροῦμε νὰ συμπεράνουμε πὼς ἡ οὐσία, τὸ καλύτερο μέρος αὐτῆς τῆς Θεολογίας τῆς Ἀπελευθέρωσης, ἔχει γίνει κτῆμα πλέον τῆς σύγχρονης Καθολικῆς Θεολογίας» («Ὁ Καθολικισμός», Ἐπιμέλεια Θεοδ. Κοντίδη, Ἔκδ. «Ἑλληνικὰ Γράμματα», Ἀθήνα 2000, σελ. 202).
.                    Ὁ ἀποθανὼν Πάπας εἶναι ἐντυπωσιακὸ πὼς παρέμεινε ἰσόβια ὀπαδὸς τῆς θεολογίας τῆς ἀπελευθέρωσης ἀκόμη καὶ ὅταν πλήρως ἀπομυθοποιήθηκαν τὰ κομμουνιστικὰ καθεστῶτα ποὺἐπιβλήθηκαν στὴ Λατινικὴ Ἀμερικὴ μὲ τὴ συνεργασία τῶν ρωμαιοκαθολικῶν κληρικῶν μὲ τοὺς κομμουνιστές, ἀκόμη καὶ ὅταν στὴ Νικαράγουα, χώρα ποὺ ἦταν τὸ πρότυπο τῆς μεταξύ τους συνεργασίας, ἐπιβλήθηκε αὐταρχικὸ καθεστὼς μὲ σχεδὸν ἰσόβιο πρόεδρο τὸν ἐπικεφαλῆς τῶν Σαντινίστας Ντανιὲλ Ὀρτέγκα καὶ «συμπρόεδρο» τὴ σύζυγό του Ροσάριο Μουρίγιο, ἀκόμα καὶ ὅτανἀποδείχθηκε πὼς ἡ θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης ἦταν μία θεολογικὴ ἄποψη τῆς  μαρξιστικῆς – κομμουνιστικῆς ἐπαναστατικῆς  ἰδεολογίας.
.                   Ἀπόδειξη τῆς ἀδυναμίας τοῦ πάπα Φραγκίσκου πρὸς τοὺς ἐπαναστάτες κληρικοὺς εἶναι πὼς τὸν ἱερέα Ἐρνέστο Καρντενάλ,  ὑπουργὸ πολιτισμοῦ στὴν πρώτη ἐπαναστατικὴκυβέρνηση τῶν Σαντινίστας στὴ Νικαράγουα, στὸν ὁποῖο ὁ Πάπας Ἰωάννης Παῦλος Β΄ εἶχεἀπαγορεύσει νὰ ἐκτελεῖ τὰ ἱερατικά του καθήκοντα, τὸν ἐπανέφερε στὰ καθήκοντά του, τὸ 2019, ἀφοῦ ἀπέσυρε ὅλες τὶς κανονικὲς ποινές, οἱ ὁποῖες τοῦ εἶχαν ἐπιβληθεῖ. Ἐπίσης ὁ ἀποθανὼν Πάπας, τὸ 2018, χαιρέτισε τὴ «θεολογικὴ ὑπηρεσία καὶ τὴν ἀγάπη του πρὸς τοὺς πτωχοὺς καὶ τοὺςἀποκλεισμένους τῆς κοινωνίας» τὸν Περουβιανὸ δομινικανὸ ἱερέα Γκουστάβο Γκουτιέρες, πατέρα τῆς «θεολογίας τῆς ἀπελευθέρωσης», μὲ τὴν εὐκαιρία τῶν ἐνενηκοστῶν γενεθλίων του. ὉΓκουτιέρες ἀπεβίωσε τὸ 2024, σὲ ἡλικία 96 ἐτῶν. Ἐπίσης ὁ ἀποθανὼν Πάπας προχώρησε στὴν ἁγιοποίηση τοῦ ἐκ τῶν ἡγετῶν τῆς «θεολογίας τῆς ἀπελευθέρωσης» Βραζιλιάνου Ἀρχιεπισκόπου Ρεσίφε Χέλντερ Καμάρα.
.                    Δὲν εἶναι λοιπὸν καθόλου παράξενο, ποὺ μὲ τὴν ἰδεολογικὴ φόρτισή του ἀπὸ τὴν «θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης» καὶ τὴν ἐπίδραση τῆς μαρξιστικῆς – κομμουνιστικῆς κοινωνικῆς θεωρίας, ὁ Πάπας Φραγκίσκος μιλοῦσε κυρίως γιὰ κοινωνικὰ καὶ πολιτικὰ ζητήματα, ὅπως γιὰ τοὺς πτωχοὺς καὶ γιὰ τοὺς μετανάστες καὶ ἐπεξετάθη στὴ συνέχεια στὰ ζητήματα ποὺ θέτουν οἱ«προοδευτικοὶ κύκλοι» τῆς Δύσης, ὅπως εἶναι ἡ θέση τῶν γυναικῶν, ἡ κλιματικὴ ἀλλαγὴ καὶ ἡεὐλογία τῶν ὁμοφυλόφιλων ζευγαριῶν. Οἱ πρωτοβουλίες του αὐτὲς ἐπαινέθηκαν ἀπὸ τοὺςἀριστεροὺς πολιτικοὺς καὶ διανοούμενους. Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ δήλωση τοῦ σοσιαλιστῆ καὶγνωστοῦ γιὰ τὶς ἐρωτικές του περιπέτειες πρώην προέδρου τῆς Γαλλίας Φρανσουὰ Ὀλάντ, ὅταν μαθεύτηκε ὁ θάνατος τοῦ Πάπα: «Ὁ Πάπας Φραγκίσκος θέλησε νὰ δώσει κατὰ τὴ θητεία του μία διάσταση ἀποφασιστικὰ κοινωνικὴ στρέφοντας τὴν προσοχή του καὶ ἐπικεντρώνοντας τὶςἐπισκέψεις του στὶς πιὸ φτωχὲς χῶρες τοῦ πλανήτη».
.                   Ἀπὸ τὴν πλευρά του ὁ κομμουνιστὴς ἡγέτης τοῦ Κόμματος «Ἀνυπότακτη Γαλλία» Ζὰν Λυκ Μελανσὸν ἐπαίνεσε τὸν ἐκλιπόντα Πάπα γιὰ τὶς πολιτικὲς καὶ ἀνθρωπιστικές του θέσεις: «Χωρὶς νὰ ὑποεκτιμῶ ὅσα τὸν χώριζαν ἀπὸ τὸ κίνημά μας ἀναγνωρίζω τὴ συμμετοχή του στὴδύσκολη ἠθικὴ ἀντίσταση στὴ γενοκτονία τῶν Παλαιστινίων στὴ Γάζα». Ἐπίσης ὁ Γραμματέας τοῦΓαλλικοῦ Σοσιαλιστικοῦ Κόμματος Ὀλιβιὲ Φὸρ σημείωσε ὅτι ὁ Πάπας Φραγκίσκος «κατενόησε πολὺ καλύτερα ἀπὸ πολλοὺς πολιτικοὺς τὸ πρόβλημα τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς».  (Σημ. Οἱ δηλώσεις στὸ φύλλο τῆς ἐφημερίδας «Le Figaro» 23ης Ἀπριλίου 2025, σελ. 6). Ἐντυπωσιακὴ ἦταν  ἡ δήλωση γιὰ τὸν Πάπα Φραγκίσκο τῆς «Ἰταλικῆς Συμβολικῆς Ἱεροτελεστίας», μίας ἀπὸ τὶς μεγάλες τεκτονικὲς στοὲς τῆς γειτονικῆς χώρας. Ἀφοῦ δηλώνει ὅτι ἔθεσε μεσίστιο τὸ λάβαρό της, σημειώνει: «Οἱ σκέψεις καὶ οἱ πράξεις του, τὸν καθιστοῦν ἕνα μεγάλο ἄνδρα, ἀνεξάρτητα ἂν συμμεριζόμαστε τὴ διδασκαλία του, τὴν πίστη του καὶ τὶς μεθόδους του. Τὸ δόγμα μᾶς χωρίζει, ὁκοινὸς σκοπὸς τῆς ἔρευνας τοῦ ἀνωτάτου Ὄντος μᾶς φέρνει κοντά…».
.                   Οἱ ἐκκρεμότητες ποὺ ἀφήνει ὁ Πάπας Φραγκίσκος εἶναι πολλὲς καὶ σοβαρές. Δὲν ὁλοκληρώθηκαν οἱ μὲ βάση τὴ «θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης» καὶ τὶς δικές του κοσμικὲς «προοδευτικὲς» κοινωνιολογικὲς καὶ ἠθικολογικὲς ἀντιλήψεις προτάσεις του. Θέλοντας νὰπροετοιμάσει τὸ ἔδαφος, ὥστε  νὰ συνεχισθοῦν οἱ μεταρρυθμίσεις του καὶ μὲ τὸν νέο Πάπα  «δημιούργησε» εἴκοσι ἕνα νέους καρδιναλίους, ποὺ ὅλοι εἶναι τῶν ἀπόψεών του καὶ κάτω τῶν 80 ἐτῶν – ἑπομένως ψηφίζουν γιὰ τὸν νέο Πάπα, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους  ἐκλέκτορες καρδιναλίους, ποὺτώρα συνολικὰ εἶναι 137. Ὅμως εἶναι ἀμφίβολο ἂν ἡ πλειοψηφία τοῦ κονκλαβίου ὑποστηρίζει τὶς προτάσεις τοῦ ἀποθανόντος Πάπα. Ἐκκρεμοῦντα κεντρικὰ θέματα, ποὺ ἔχουν προκαλέσει ἰσχυρὲς διαφωνίες μεταξὺ τῶν καρδιναλίων εἶναι ἐπίσης ἡ ἀναγνώριση ἐγγάμου κλήρου, ἡ θέση τῶν γυναικῶν καὶ ἡ καθιέρωση διακονισσῶν, ἡ ὑποβοηθούμενη αὐτοκτονία (δολοφονία στὴν οὐσία),  καὶ ὁ περιορισμὸς τῶν ἐξουσιῶν τῶν κατὰ τόπους ἐπισκόπων.
.                   Γιὰ νὰ προωθήσει καὶ νὰ ὑλοποιήσει τὶς μεταρρυθμίσεις του ὁ Πάπας Φραγκίσκος, τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2023, συνεκάλεσε Συνέλευση (Σύνοδο τὴν ὀνόμασε), στὴν ὁποία συμμετέσχον περίπου 400 σύνεδροι, Ἐπίσκοποι καὶ λαϊκοὶ – ἄνδρες καὶ γυναῖκες–,  προερχόμενοι ἀπὸ ὅλο τὸν κόσμο. Κατὰ τὴ Συνέλευση αὐτὴ ὑπῆρξαν ἀντιδράσεις στὰ σχέδια τοῦ ἀποθανόντος Πάπα. Πέντε καρδινάλιοι ἔθεσαν τὸ ἐρώτημα γιὰ τὴν εὐλογία τῶν ὁμόφυλων ζευγαριῶν: «Εἶναι δυνατὸ ἕναςἱερέας νὰ εὐλογήσει ὁμόφυλα ζευγάρια, ἔχοντας ὑπόψη του ὅτι θὰ δώσει  τὴν ἐντύπωση πὼς ἡὁμοφυλοφιλία δὲν εἶναι ἀντίθετη πρὸς τὸν Νόμο τοῦ Θεοῦ;». (ἐφ. «Λὲ Φιγκαρό», 4/10/2023, σελ. 9). Στὸ θέμα αὐτὸ ὁ Πάπας βρῆκε ἰσχυρὴ ἀντίσταση καὶ τὸ προχώρησε, τὸν Δεκέμβριο τοῦ 2023, μόνος του, ἀφοῦ δὲν ὑπῆρξε συναίνεση.  Ἀπόλυτη διαφωνία γιὰ τὴν εὐλογία τῶν ὁμοφυλόφιλων ζευγαριῶν ἐξέφρασε ὁ Ἀφρικανὸς καρδινάλιος Σαρά. Ἡ δήλωσή του ἦταν ἰδιαίτερα αὐστηρή: «Πρέπει νὰ θυμίσουμε στὴ Δύση πὼς ὁ ἄνδρας χωρὶς τὴ γυναίκα εἶναι ἕνα τίποτα, πὼς ἡ γυναίκα χωρὶς τὸν ἄνδρα εἶναι ἕνα τίποτα καὶ οἱ δύο εἶναι ἕνα τίποτα, χωρὶς παιδιά. Εἶναι ἀδύνατο ἡἈφρικανικὴ Ἐκκλησία νὰ δεχθεῖ ἀπάνθρωπες ἰδεολογίες, προωθούμενες ἀπὸ τὴν ἀποχριστιανισμένη καὶ παρακμιακὴ Δύση». Ἡ δήλωση τοῦ Πάπα, πὼς ἡ εὐλογία στὰ ὁμόφυλα ζευγάρια θὰ εἶναι ἄτυπη καὶ δὲν θὰ ἔχει μυσταγωγικὸ χαρακτήρα, δὲν ἔπεισε.
.                   Ἐπὶ πλέον ὁ ἀποθανὼν Πάπας κατηγορήθηκε ὅτι μὲ τοὺς χειρισμούς του στὴΣυνέλευση θέλησε νὰ ἐγκριθοῦν τὰ θέματα ποὺ τὸν ἐνδιέφεραν, ἀγνοώντας τοὺς κανόνες τῶν ἔντιμων διαδικασιῶν. Ὁ καρδινάλιος Μύλερ χαρακτηριστικὰ ἀποκάλυψε ὅτι ἡ Συνέλευση χρησιμοποιήθηκε ἔτσι ὥστε νὰ ἀποδεχθεῖ μία λανθασμένη διδασκαλία, ὅπως εἶναι αὐτὴ γιὰ τὴν εὐλογία τῶν ὁμοφυλόφιλων ζευγαριῶν. Ὁ καρδινάλιος Στανισλάβ Γκαντέσκι ἀπὸ τὴν πλευρά τουδήλωσε ὅτι ἐνδεικτικὸ τοῦ ἐκ μέρους τοῦ Πάπα χειρισμοῦ  τῆς Συνέλευσης ἦταν πὼς κάποιοι ἀπὸτοὺς μετασχόντες, σύμφωνοι μὲ τὶς ἀπόψεις τοῦ Πάπα,  μίλησαν τρεῖς καὶ τέσσερις φορές, ἐνῶ ὁἴδιος, «περιέργως»,  δὲν μίλησε οὔτε μία. (Ἀπὸ «Riposte Catholique», 14 Νοεμβρίου 2023).
.                   Οἱ ἐκκρεμότητες ποὺ θὰ πρέπει νὰ ἐπιλύσει ὁ νέος Πάπας δὲν εἶναι μόνο αὐτὲς ποὺἄφησε ἡ συνέλευση τοῦ 2023. Εἶναι ἐπίσης τὰ οἰκονομικά τοῦ Βατικανοῦ καὶ ἡ διαφθορὰ σὲκύκλους τῆς Τράπεζάς του, ἀλλὰ καὶ περιφερειακά, ὅπως στὴν Ἑλλάδα. Εἶναι τὰ σοβαρὰ ἠθικὰζητήματα, ποὺ ἀποκαλύφθηκαν τὰ πρόσφατα χρόνια, μὲ ἀποκορύφωμα τὰ ὅσα συνέβησαν μὲ τὸν γνωστὸ ἀνθρωπιστὴ ἀββά Πιερ. Εἶναι ἐπίσης ἡ συνοδικότητα καὶ οἱ χαώδεις διαφορὲς στὶςἀντιλήψεις μεταξὺ Εὐρώπης καὶ Ἀφρικῆς – Ἀσίας. Τὸ τελικὸ ἐρώτημα εἶναι τὸ ἂν ὁ Πάπας ποὺ θὰἐκλεγεῖ θὰ θελήσει νὰ συνεχίσει τίς, χωρὶς ἐρείσματα ἠθικὰ καὶ θεολογικά, μεταρρυθμίσεις τοῦΠάπα Φραγκίσκου, ἢ  θὰ ἀκολουθήσει διαφορετικὸ δρόμο.-