ΑΒΡΑΑΜ Ε. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ
Το Γενέσιο της Υπεραγίας Θεοτόκου είναι η πρώτη Θεομητορική εορτή του εκκλησιαστικού έτους. Σήμερα εορτάζουμε την γέννηση της Αειπαρθένου Θεοτόκου Μαρίας, του άνθους «εκ της ρίζης Ιεσσαί». Εορτάζουμε «παγκοσμίου ευφροσύνης γενέθλιον και το προοίμιο του μυστηρίου του Χριστού». Είναι η κορύφωση, η ολοκλήρωση της παλαιοδιαθηκικής παιδαγωγικής προετοιμασίας της ανθρωπότητας για την υποδοχή του σαρκωθέντος Υιού και Λόγου του Θεού. Η Θεοτόκος είναι το μεταίχμιο Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Στην Παλαιά Διαθήκη αποτελούσε κήρυγμα Προφητών, προσδοκία Δικαίων, ενώ στην Καινή Διαθήκη γίνεται ο γλυκασμός των Αγγέλων, η δόξα των Αποστόλων, το θάρρος των Μαρτύρων, το καύχημα της ανθρωπότητας. Η Θεοτόκος ήταν η μοναδική που θα μπορούσε να κατεβάσει τον Ουρανό στην γη, να κάνει τον Θεό άνθρωπο. Ο «αχώρητος παντί» θα χωρέσει στην παρθενική μήτρα της Θεοτόκου, ώστε η Παναγία μητέρα Του να καταστεί η «χώρα του Αχωρήτου». Σήμερα λύνεται η στειρότητα της Άννας και γεννάται «το κειμήλιον της Οικουμένης». Η Παναγία μας βρίσκεται πιο ψηλά από κάθε άλλο λογικό όν μέσα στον ορατό και αόρατο κόσμο. Η Εκκλησία μας την τιμά και την υμνεί ως το καύχημα των ουρανών και του ανθρωπίνου γένους, ως την Κεχαριτωμένη, δηλαδή αυτήν που είναι μέτοχος την θείας χάριτoς περισσότερο από κάθε άλλο κτίσμα, γιατί είναι Μητέρα του Θεού.
Είναι όντως μεγάλο δώρο του Θεού, όχι μόνο στους γονείς της, τον Ιωακείμ και την Άννα, που δεν μπορούσαν να τεκνοποιήσουν, αλλά μεγάλο δώρο του Θεού και για όλο το ανθρώπινο γένος, γιατί αποτελεί το προμήνυμα και την απαρχή της σωτηρίας του κόσμου. Γι’ αυτό και ο υμνωδός λέγει: «Η γέννησίς σου, Θεοτόκε χαράν εμήνυσε πάση τη οικουμένη…». Η Παναγία κατά τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά είναι «το μεθόριο κτιστής και ακτίστου φύσεως», για το λόγο αυτό αποτελεί τη Μεσίτρια που ενώνει τη γη με τον ουρανό, τον αισθητό κόσμο με τη νοητή ωραιότητα. Είναι αυτή που θα γεννήσει τον Σωτήρα Χριστό, τον «ήλιο της δικαιοσύνης», «…τον μεν Θεό κατέστησεν υιόν ανθρώπου, τους δε ανθρώπους υιούς Θεού, ουρανώσασα την γην και θεώσασα το γένος». Η Γέννηση της Θεοτόκου δεν προέρχεται από άσπιλη σύλληψη, όπως λανθασμένα πιστεύουν οι Παπικοί, αλλά μετά από τον φυσικό τρόπο των Αγίων Θεοπατόρων, όπου λύεται η στειρότητα της Άννας με την παρέμβαση του Θεού. Η Παναγία μας, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση, με την γέννησή της έφερε και το προπατορικό αμάρτημα, όπως αυτό μεταδίδεται με την γέννηση σε όλους τους ανθρώπους. «Πάντες εν τω Αδάμ ήμαρτον», μας λέγει ο Απόστολος Παύλος. Μόνον ο Χριστός γεννήθηκε ασπίλως, ασπόρως, «εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου».
Πληροφορίες για τη Γέννηση της Θεοτόκου έχουμε από την Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας μας. Ο ευσεβής Ιωακείμ καταγόταν από το βασιλικό γένος του Δαβίδ. Ομοίως και η σύζυγός του Άννα ήτο από την φυλή του Δαβίδ, ευγενέστατη κατά το σώμα και την ψυχή. Ο Ιωακείμ ως φιλόθεος και πλούσιος προσέφερε πάντοτε διπλά τα δώρα του στον Θεό. Οι Προπάτορες θλίβονταν καθότι, λόγω της στειρότητας της Άννας, δεν είχαν αποκτήσει τέκνο. Όταν μάλιστα, εξαιτίας της ατεκνίας, απαγορεύτηκε στον Ιωακείμ να προσφέρει πρώτος θυσίες σε κάποια εορτή, αναχώρησε για το όρος, όπου σαράντα μέρες νήστευε προσευχόμενος, ζητώντας από τον Θεό να αποκτήσει ένα παιδί. Η Άννα παρέμεινε στο σπίτι της και παρά τις ταπεινώσεις που δεχόταν για τη στειρότητά της, προσευχόταν στον κήπο της συνεχώς στον Κύριο να εισακουστεί το αίτημα για “καρπό κοιλίας”. Μερικές ημέρες αργότερα εμφανίστηκε στην Άννα, Άγγελος Κυρίου, που της υποσχέθηκε ότι σύντομα θα πραγματοποιηθεί η επιθυμία της. Κι εκείνη, περιχαρής, υποσχέθηκε ότι το τέκνο θα το αφιέρωνε στο Θεό. Άλλος Άγγελος, στο μεταξύ, είχε εμφανισθεί στο Ιωακείμ υποσχόμενος τα ίδια. Τότε ο Ιωακείμ ικανοποιημένος, επέστρεψε στο σπίτι του. Πραγματικά εννέα μήνες αργότερα η Άννα έφερε στη ζωή μία κόρη, την οποία ονόμασε Μαριάμ και την ανέθρεψε με μεγάλη προσοχή, ενώ αργότερα την αφιέρωσε στο Θεό.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης μας λέει ότι οι Άγιοι Προπάτορες Ιωακείμ και Άννα «απόκτησαν μια καλλιτεκνία ασύγκριτη και εξοχώτατη, η οποία υπερείχε όλες τις καλλιτεκνίες των ανθρώπων. Και μακάριοι είναι για τους εαυτούς τους για την ενάρετη και θεοφιλή γνώμη τους, πολύ περισσότερο όμως μακαριώτεροι έγιναν, διά την ασύγκριτη χάρη και θεία τεκνογονία, οπού αξιώθησαν. Eπειδή από την ιδική τους θυγατέρα, ήτοι την Aειπάρθενο Mαριάμ, καταδέχθηκε να γεννηθή ο Yιός του Θεού».
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός διακρίνει πολλές προτυπώσεις της Θεοτόκου στην Παλαιά Διαθήκη. Έτσι, η Θεοτόκος είναι η κιβωτός που διά της γεννήσεως του Κυρίου, σώζει τον κόσμο κατασιγάζοντας τα κύματα της αμαρτίας. Η Θεοτόκος είναι φλεγόμενη, αλλά όχι καιόμενη, άφθαρτη βάτος. Λέει ακόμη ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας: “Εσένα προζωγράφισε η κιβωτός του νόμου και Σένα είχαν φανερά προτυπώσει η στάμνα η χρυσή και η λυχνία και η τράπεζα και η ράβδος του Ααρών που ΄χε βλαστήσει. Από Σένα προήλθε η φλόγα της θεότητος, ο Λόγος του Πατρός, το Ουράνιο μάννα, το όνομα πάνω από όλα τα ονόματα, το φως το αιώνιο και απρόσιτο, ο Άρτος της ζωής ο ουράνιος, ο αγεώργητος καρπός, που βλάστησε από Σένα με σώμα ανθώπινο. (…) Όπως ο Ιακώβ είδε τη σκάλα να ενώνει τον ουρανό με τη γη και να ανεβοκατεβαίνουν σ΄αυτήν Άγγελοι, έτσι κι εσύ ένωσες αυτά που ήσαν πριν χωρισμένα, αφού μπήκες στη μέση Θεού και ανθρώπων κι έγινες σκάλα, για να κατεβεί σε μάς ο Θεός, που πήρε το αδύναμο προζύμι μας και το ένωσε με τον εαυτό Του (…) Ποιο είναι το Δαβιτικό μαλλί του προβάτου που πάνω του έπεσε σαν βροχή ο Υιός του Θεού, που είναι συνάναρχος με τον Πατέρα; Δεν είσαι Συ ολοφάνερα; Ποια είναι επίσης η Παρθένος, που ο Ησαϊας προφήτευσε ότι θα συλλάβει και θα γεννήσει Υιόν του Θεού; Και ποιο είναι το βουνό του Δανιήλ, από το οποίο κόπηκε πέτρα, αγκωνάρι, ο Χριστός, χωρίς να υποκύψει σε ανθρώπινο εργαλείο; Ας έρθει ο Ιεζεκιήλ ο θεϊκότατος κι ας δείξει πύλη που έχει κλειστεί και που πέρασε από μέσα της μόνο ο Κύριος και παραμένει κλειστή. Εσένα, λοιπόν, κηρύττουν οι Προφήτες. Εσένα διακονούν οι Άγγελοι και υπηρετούν οι Απόστολοι”.
Ο Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας διαπιστώνει πως η Παναγία είναι η «καινή γη και καινός ουρανός». Με τον τρόπο αυτό ο Ιερός συγγραφέας θέλει να κάνει σαφή υπαινιγμό στις εκκλησιολογικές διαστάσεις της Παναγίας. Είναι καινή γη, γιατί αν και προέρχεται από τη γη, όπως όλοι οι άνθρωποι, δεν νικήθηκε από την αμαρτία και έγινε η απαρχή ενός νέου γένους πνευματικά ωραιότερου. Και είναι καινός ουρανός επειδή έχει απαλλαγεί από κάθε κακία και μολυσμό και είναι ασύγκριτα ανώτερη από κάθε φθορά, γι’ αυτό με την παρουσία της ανακαινίζει όλη τη δημιουργία ακόμη και τους Αγγέλους. Η Παναγία είναι γη θαυμαστή και υπέροχος ουρανός, γιατί με την καθαρότητα και την ακεραιότητά της ανυψώθηκε από την γη και ξεπέρασε όλο το πλάτος και το ύψος του ουρανού. Είναι αφάνταστα καθαρότερη από τον ουρανό, γιατί είναι αδύνατο να δει κανείς τον Θεό μέσα από τον ουρανό, ενώ η Παναγία δεν εμποδίζει κανένα να δει και να απολαύσει τον Χριστό. Συνεπώς το πρόσωπο της Παναγίας ταυτίζεται με το μυστήριο και το ρόλο της Εκκλησίας. Η Παναγία είναι ο «τύπος της Εκκλησίας», η χώρα του αχωρήτου και η πλατυτέρα των ουρανών, γιατί μέσα στην αγία και παρθενική μήτρα της πραγματοποιήθηκε η υποστατική ένωση Θεού και ανθρώπου, η ανάκραση κτιστού και Ακτίστου. Η Παναγία με την παρουσία της, μετέτρεψε τη γη σε ουρανό, άδειασε τον Άδη από τους δεσμώτες. Έκανε τους ανθρώπους πολίτες του ουρανού. Συνένωσε τους αγγέλους με τους ανθρώπους.
Την Θεοτόκο Παρθένο Μαρία δεν μπορεί κανένας να εγκωμιάσει κατ΄ αξίαν, ως Μητέρα του Θεού που έγινε, το οποίο είναι ο ανώτατος έπαινος.
Αυτήν λοιπόν παρακαλούμε και ικετεύουμε να πρεσβεύει για μας στον Υιό της και Σωτήρα του κόσμου. Αμήν.